32

وفات محمد حکیم و تصرف قوای اکبر بر کابل

از کتاب: تاریخ افغانستان در عصر گورکانیان (تیموریان) هند ، فصل سوم

در سال (۹۳۳ه‍) بتاریخ جمعه ۱۲شعبان شهزاده محمد حکیم فرزند همایون و برادر کوچک اکبر از آوان طفلی در کابل بود و از اوایل دورۀ اکبری تا اواخر حیات در کابل فرمانروایی داشت در گذشت(۱۷) ، چون خبر انتقال برادر به اکبر رسید، علی الفور قوائی را بقیادت کنورمان سنگهه‍ ارسال داشت(۱۸)، و متعاقبا میر صدر الدین مفتی و بنده علی میدانی را هم بکابل فرستاد، تا در آنجا بی نظمی روی ندهد، قوای اکبر بلا منازع بکابل رسیدند و آن ولایت را بتصرف آوردند و میرزا کیقباد پانزده ساله و افراسیاب چهارده سالۀ فرزندان کوچک محمد حکیم قوای هم را پذیرائی  نمودند، کنورمان سر لشکر اکبر جگت سنگهه‍ پسر خود و خواجه شمس الدین را در کابل به اجرای امور گذاشته و در موقعیکه موکب اکبر در راولپندی بود با شهزادگان کابل و دیگر مشاهیر آنجا بار یافت و بدینصورت محمد حکیم مرزبان کابل که همواره بر خلاف دربار اکبر گرد اختلاف می انگیخت از بین رفت و کابل مستقیما بدربار اکبر پیوست و کنورمان بحیث سرلشکر، میر شریف بمنصب صدارت و امانت آنجا مقرر شد و این وقایع تا (۹۹۴ه‍) طول کشید(۱۹) ولی یکسال بعد (۹۹۵ه‍) چون خبر تعدی لشکر کنورمان به اکبر رسید عوض وی زین خان کوکه  را در اوایل ربیع الثانی به مرزبانی کابل مقرر کرد و چون همواره راه کابل بسبب مقاومت قبائل آزاد افغانی قابل گشت و گذار نبود بنابران زین خان حفاظت این راه را موقع بموقع باین کسان سپرد: 

سرخ دیوار نزدیک خرد کابل: خود زین خان . باریکاب: حمزۀ عرب، میان  دو آب و بادام چشمه: خواجه شمس الدین. جگدلک: حیدر علی عرب. باریکاب: درویش اسلام آبادی. سرخاب : حیدر علی خویش . بساول : کفشی بهادر.سفید سنگ: مظفر کوکه. دکه : تخته بیگ. غریب خانه: بنده علی میدانی . میان بگرام واتک : شاه بیگ. بعد از تقرر مامورین فوق اکبر توانست راه کابل را فی الجمله از خطر آزادی خواهان افغان پاک سازد و این ترتیب در سال (۹۹۵ه‍) صورت گرفت(۲۰).