32

پروفیسر غلام محمد خان

از کتاب: جنبش مشروطیت در افغانستان ، فصل اول

از خانواده مشهور و متنفذ ازبک میمنه و یکی از ارکان مشروطیت اول و روشنفکران وقت بود، که هنر مندی و اندیشه وری و ترقی خواهی در مزاج او بهم آمیخته بود و در نقاشی مقام ارجمندی دا شت که در سراج الاخبار آثار هنری و کاریکاتورهای او نشر میشد و با خاندان امیر عبد الرحمن خان قرابتی وصلی هم داشت طوریکه گفته شد: وی عریضه مشروطه خواهان را به جلال آباد پیش امیر برد، ولی در آنجا با دیگر مشروطه خواهان محبوس و در غل و زنجیر به کابل آورده شد و در کوتوالی محبوس گردید و هر روز با يک سياهي محافظ ، به ارگ برای کار نقاشی برده میشد ، تاکه در اوایل سلطنت امانی رها و برای ادامه تحصیلات هنری به برلین فرستاده شد چون در هنرمندی استعداد کافی داشت ، بعد از مدت کم در هنر رسامی و نقاشی و انواع هنرهای زیبا به مقا رسید و چون به کابل آمد ، از او پذیرایی شایانی شد صنایع نفیسه را تاسیس کرد و بساشاگردان هنرمند را پرورانيدو در رشته هنری خود دارای مقام از جمند استادی و آموزگاری بود.

پروفیسر در حلقه های جوانان آزادیخواه و ترقی طلب تا ایام آخرين حيات ، به حيث شخصیت ممتاز و مهربان و پرورنده باقلی ماند و شاگردان و عقیدتمندان فراوانی داشت و با وجود تحمل مصائب حبس دراز ، جوان و زنده دل و دارای فکر روشن و آزادمنش باقی ماند و از ارکان وزارت معارف و حلقه های تدریس هنری شمرده میشد .

وفاتش در کابل ١٤ قوس سنه ۱۳۱۳ش است و در مقبره عاشقان وعارفان مدفونست (درباره سوابق خاندانی و پدرش عبدالباقی خان رجوع شود به سراج التواريخ جلد سوم الباقى طبيب کابل (۱۳۳۳ق)