وسكندر مقدوني په مقابل مقاومت

ټول په دې پوهېږو، چې ولې او څه ډول سکندر مقدوني په ختيزو سيمو کې د ایراني امپراتورۍ، هخامنشي پر قلمرو بريد وکړ، ټول په دې پوهېږو ، چې يوناني عسگر به خومره چتكتیاد مديترانی د سیند بحر روم) له شندو نه د هري رود خندو ته ورسپدل او په دي هم تول پوهپرو، چی خنگه و هخامنشی دریم دارپوش په دري جنگونو (کرانبك ، رگوگامل، «اریلس، کی ماته وخوره او خواكونه يې تیت و پرك شول پردغه وخت له خشیزو ولایتونو پرنه افغانستان د هخامنشی امیر اتوری په لاس کې و او محلي امیران د رساتراپونو) په نامه په هر ولايت کي نایب الحكومه اوبا حکمرانان وو لکه نگه، چي د پونانی او رومی مورخپنو له پاد ششونو نه څرګند ېږي، جي سکندر او پوناتي لنگر د هری رود ر ارپوس د سبمی شر نبولو وروسته له وپر سخت مقاومت سره مخامخ شول دا مقاومت د هري رود له غاري نه د اندوس اباسین) ت تفارو پوري د کلامگانو په ساحو د لوپر جلگو به میدانونو او د غرشو په المنو گې هر خای محسوسیده، و په باختر کي مرگنزي أو خشيزو غرنيو سيمو تنګو، لوړو او سختو درو کې د مقاومت ډېر شدت و او لا پسې ډېرېده،لکه چې د هغي انعكاس تراوسه زموږ د فوكلوري ادپ په داستائونو او کيسو كي پاتې دى. د سکندر په مقابل کې لومړی مقاومت د اوسني هرات په «ارته کوانا) کې، چي له بار سره يوه بره مستحکمه كلا ده، منخ ته راغی د دې ولات حکمران، چې «رستي يرزن» نومبد له خپلو ټولو خواكونو سره کلا پریهوده او ۲۰ فرسنگه لری په پوه لوره قطعه کی، چی سخت خنگل بی درلود د مدافعې لپاره خای ونیو. دا چي سکندر په ختگله کی پر برو هرائیانو حمله کولای.

نه شوه نو خنگله نه پی اور واجاوه او په دي ترئيب بي د هقوي مقاوهت هم گر : دې لپاره. چې د بيا حملې مخه ونيسي، هلته يي يوه کلاد (سکند ربه اریان، په نامه جوره کره، خو سكندر لاه سویل پر لور دپره فاصله نه و تللي، چي د هري ود سیمی زرورو خلکود پونانیائو پر ضد پاخون وگر او اناگز بیوس د سکند نظامي مشاور يې له يو ډېر شمېر یونانیانو سره وواژه. وروسته هغی سکندر د فراه او سپستان پر لور بکنه راغی، چی هلته د سکندر به خلاف يوه توطبنه و هغه د بو تن جنرال فيلوتاس له خوا کشف شوه، جي د محاکمی به نتیجه کي له تهمت نه پاك او پر خای بي خپل کارد قوماندان دمترپوس به قتل ورساوه کندر د فراه رود هامون أو د ارغتداو له سیمی شه به ليڅه اسانی سره تیر شو، لیگن چي هر خومره مخكي تلو تر شا يي مخصوعت و هړي رود په سیمه کي ورته ستونزي پدا كبدلي، خکه چي د هغه ولایت حکمران اسانی برزنس أو د منطقي غښتلي خل پرله پسي د پونائیانو پر ضد پورشه کبدل، په کلاگاتو او استوگن خايونو بيه يي حملي كولي کندر په گراره. کراره د گابل سپمی ته رسمری لومری په مستقیمه نوکه و هند وکش د سپپنو و اور خوا شه نژدي د پنجشبر د رود اوشتل اوسني برج عبد الله خوا ته او بیا وروسته تر رود هغي خوا پروان ته رسېږي او ژمی همدلته تېروي. د هندوکش له اوسیدونگیو او د باختر له لویو سیموشه دسکندر شیربدل هغه ته ډبري ستونري منخ نه راوري د باختر حكمران بسوس، چی د پاچاهی اعلان بی کری و د سکندر مخنیوی لپاره پی بر ترئيبات نبولي وو. وايي چيه باختر شوي پاچا امر کړی و، چيد خوراکی او ارتزاقي مواد و زبرمي وسوزوي او د غلمر گود امونه په تنگو خاپونو کی کنه كري أو خاروي دي حلال کرای شي، ترخو چي يوناني عسکره خوراكي موادو د نه پبدا كولو له امله له مشکل سره مخامخ او په هلاکت ورسېږي، چې به ډ ېرو ځايونو کې د غلو د انبارونو د سوزولو په وجه يې سکندر ته ډېرې ستونزي مخې ته کړې. په شمالي صفحاتو کې لومړی ځای، چې سکندر ورغي هغه اندراب و، د پاختر نوی پاچا بسوس او پر تن قومی مشر، چی «اگز پارنس تومید خلك بی د پرثانیانو مقابلی نه هخول نو د پونائیانو گار بی دوهره ستوشز هن گر، چی بخپله سکندر او جتر الان پی پوره دوه کاله له دی خوا حخه أمو سیند هغې خوا ته تلل، خو د ملي مقاوت په کمولو نه بريالي كېدل.

باختر سوارکارانو ، چي له پخوا راهيسي د اس په سپرلی کي شهرت لري. د باختر په بلا بېلو برخو کي به بي به خانگري أو یو ناخاپی توگکه د یونانپانو پر الښکر حملې کولې، چې هغوی ته يي کار و پر سخت کر اوله پرو ستوتزو سره يي مخامخ کړي وو. تر دوه کاله جګړو او تبریو وروسته باختري سردار «بسوس) ونیول شو او یونانيانو، چې ډېري زياتي مرگ ژويلي يي ليدلې وي، بريالي شول او د هندوکش جنوب ته يې مخه کره يو شمهر نوري لویي ستونتزي، چي سکندر ورسره مخامخ شوهغه له پروان شه رود تر غاړو دلاري مقاومتونه وو. د سند د سکندر او پونانی عسکر له کاپیسا نه د نجراو، تگاو، الغمان، کوتر، اسمار، سوات او بوشیر پر لار د فروشو په لمنو او تنگو درو کی په شیربدلو له ډپرو سترو ستوتزو سره مخامخ شول په دغه غرنیو سیمو کي د کلیو اوسپد وتکیو په عمومي دول خپل کلي او کورونه پریشودل او د غرونو سرونوته وختل له هغه خایه به بی په يوتاتيانو باندي كاني او لويي كلكي ډيرې او پربي راغورخولي او هغوی به یي به تنگو، تنګر ځایونو کې ایسارول. د غروتو پر سر د کلاگانو نیول و پر سخت او مشکل کار و، چي خو خله د پوثاني جنر الاثر د سختو تيونو سبب شو او حتی نژدی پخپله د سکندر ژوند پای ته رسیدلی و د کوشر د دري اوسیدونكیو چي حتما د نورستانیانو نیکوته وو، وبر کونړ چې ډېر كلك مقاومتونه وکړل، چې انعکاس يې زموږ په ملي داستانونو کې څرګندېږي. په همدي ترتیب سره سکندر د اقغانستان د غرونو په لمنو کی نژدي خلور کاله پاتی شو او تقربا دوه په درې برخې عسکر يې د افغانستان په جنګونو کې له منځه لاړل او ډیر شمبر یې تبیان شول، چې په همغو سکندرپر کې چې د افغانستان په خاوره کې يې جوږي کړې وي مدفن خب، کرای شول دمخه تر دې، چې سکندر د هند د فتوحاتو نقشه راواخلي خپل عسكر يي بيا پوره کړل او ډېره برخه يې زموږ له هېواد نه زړور او جنګيالي زلمیيان په خپل لښكر کې د عسکرو په حيث شامل کړل او د هغوی په مرسته يې د سند له رود هاخوا فتوحاتو کې ډېر بری ترلاسه کړ.