در فش آریان
در میان کلمات فوق کلمه "درفش" خیلی قدامت دارد و تا جایی که از سرود آریائی "ویدی" و "اوستائی" نشانی بدست آورده میتوانیم "درفش" در چکامه های آنها ذکر گردیده است و از خلال قدیم ترین نشیده های آنها بگوش میرسید. "درفش" یا "درفشه" در زبان "زند" مملکت ما پرچم و بیرق را میگفتند و عین خود کلمه (درفش) تاحال در زبان ما باقی مانده و "اردو و درفشام" یعنی "پرچمهای بلند" یکی از ممیزات است که (اوستا) منحصراً به "بخدی" یعنی "بلخ" پایتخت قدیم آریانا نموده و "گایگر" جرمنی آنرا علامه قدرت و مهارت نظامی باشندگان "باختر زمین" تعبیر میکند . مربوط به درفش متذکر میشویم که آریاهای آریانا در قدیم ترین زمانه هائیکه آنرا میشناختند و این موضوع از سرودهائی معلوم میشود که "ریشی ها" بنام (آریا) دختر "یاما" پادشاه ساخته و در "هری و انکشه" "Harivangsha" که قسمتی از "مهاباراته" است گنجانیده شده و خطاب به دخت یا با چنین آمده است :
تو در تمام جهات دنیا با بیرق های پرطاوس گردش میکنی ، تودرکوه (وندایا) زندگانی داری و اطراف ترا پرندگان و بز و گوسفند و شیر و ببر فرا گرفته و در میان آواز دائمی زنگ نیزه سه سر به دست گرفته ئی و آفتاب و ماه علامه روی پرنده پرچم های روی نیزه های تو میباشد ."
بنابران درفش آریائی مخصوص قبایل آریائی "ویدی" افغانستان از همان زمانه های دورافتاده که این کتله در صفحات باختر زمین و حوزه آمو دریا می زیست در حوالی 5 هزار سال قبل "درفش" را میشناختند و در سایه آن اسرار حیات مینمودند . بیرق های پر طاؤس بهر رنگی که بوده "سیاهی آن مشهود است و از امکان بیرون نیست که پارچه (درفش) عموماً (سیاه) بوده و علامت آن که عبارت از نشان آن باشد "آفتاب و ماه" است که در روی پارچه جلوه گر بود و بیاد آن دوره فردوسی همی گوید :
در فش سیه پیکرش آژدها
که گفتی بخواهد کشیدن هوا
و در جای دیگر گوید :
بدینسان همی رفت در قتلگاه
بجائی کجاید در فش سیاه
مثلا این در بسا جاهای دیگر و در شاهنامه به درفش سیاه اشاره شده و معلوم میشود که علی العموم (سیاهی) پارچه پرچم مشهود است .
در عصر اوستائی که حصه از آریاهای کتله باختری از دامنه های جنوب هندوکش پائین شده از راه دره های (کوبها - کابل) و (کرومو کرم) و (گوماتی گومل) بجانب اراضی ماوراء شرقی (هندو) یا (سندهو – رودسند رفتند) و در زمین های هموار رحل اقامت افکند ، آریا های باختری در حدود هزار سال ق - م رفورمی بدست یکی احفاد (ریشی) های قدیم بیان آوردند . این اقدام خیلی اساسی بود و تا حدی که گفته
میتوانیم جغرافیه تاریخ شاهان پهلوانان عرف و عادات وراد مردان "سرزمین اوستائی) یعنی خاکهای اصیل افغانستان قدیم را مو به مو تحت مطالعه و تدقیق قرارداده و یا جغرافیائی که خوانده شد مدقق امروز راشدیداً تحت تاثر قرار میدهد از همه مطالب فوق درینجا به بعضی از آنها اشاره نمودیم مربوط مسئله مهم ملی که عبارت از مطالعه درفش (ملی جمهوری) است به مسایل ذیل باید رسیدگی بعمل آید : محیط کهسار پرواز عقاب بخدی و بیرق های بلند ، آفتاب کشور مشرق زمین (نشست گاه) .