پیشنهادهای روسیه راجع به افغانستان

به هر صورت لارد لیتن پیش از حرکت خود به هند مسئله افغان را مطمح نظر خویش قرار داده، و چند روز قبل با سفیر روسیه سچا والوف ملاقاتی نمود که تفصیل آن در کتاب بالفور (ص۳۳) خانم بتی Betty آمده است. درین ملاقات سچا والوف به لیتن خاطر نشان نمود که وی بوسیلۀ لارد دربی از دولت بریتانیه خواسته است که در آینده مخابرات معتمد مستقیم بین قوای روسیه در آسیای میانه و وایسرای هند بر قرار باشد. وی گفت که: کابینۀ سنت پترسبرگ رگ را اخطار داده ام، که وضع سیاسی روسیه با بریتانیه در بارۀ امور آسیای میانه نازک است، در حالیکه شخص زار همواره خواهشمند روابط خوبی با بریتانیه بوده و میخواهد که از آز و حرص زمین گیری افسران نظامی خویش جلو گیری نماید تا در آینده هر گونه سوء تفاهم طرفین رفع گردد.

سچا والوف خاطر نشان کرد: که جنرال کوفمان این روابط مستقیم را بوسیلۀ هیئت خاص که بدین مطلب بحضور وایسرای جدید میفرستد افتتاح خواهد کرد، و درین باره هدایاتی به جنرال کوفمان داده شده، و وی به نام وزیر حربیه روسیه نوشته است که دولت روسیه ابداً با افغانستان دخلی ندارد، ولی حفاظت قبایل تکی Tekke که در تحت حمایت زار ورس اند از تاخت و تاز ترکمن که زیر ادارۀ امیر افغانستان اند، پرداخته است و شاید برای ادامۀ این کار ضرورت افتد که روسیان مرو را نیز موقتاً اشغال نمایند که این سر زمین زیاده به امیر افغان تعلق دارد و بصورت غیر مستقیم به بریتانیه فزونتر از روسیه مربوط است.

جنرال کوفمان گفته بود: " انگلیس و روسیه هر دو در آسیای مرکزی دلچسپی عمومی و دشمن عمومی دارند. که دلچسپی مشترک ایشان نشر مدنیت و دشمن آنها هم اسلام است... اکنون سیاست بسیار دانشمدانه برای طرفین همین است که باهم اتحاد کرده و در کمال صمیمیت پیش آیند و در خلع سلاح مردم افغانستان و مسلمانان تمام سر زمین هائی که  بین متصرفات روسیه و هند افتاده اند و نیز در تقسیم آنها بین دو قوه خویش همکاری و مجاهدت نمایند." برای این مقصد جنرال کوفمان نامه ای بنام ویسرای جدید هند نوشت که آنرا به وسیلۀ امیر شیر علی از راه کابل به پشاور ارسال دارد تا حین وصول و یسرای مذکور در کلکته با و سپرده شود و باین صورت تماس مستقیم بین تاشکند و کلکته بعمل آید ولی کوفمان را از ارسال چنین نامه به ویسرا باز داشتند و آنرا به یقین دادن سفیر روسیه که نامۀ مذکور یقیناً به ویسرای خواهد رسید، معطل گذاشتند.

رد بریتانیه

اما لارد لیتن درین موضوع از سفیر روسیه در لندن توضیح خواست، که دولت روسیه با امیر شیر علی چه رابطه و برو چه اعتمادی دارد، که چنین نامه را مطابق هدایت وی نه ویسرای خواهد رسانید؟

سفیر روسیه ازین پرسش کمتر آشفته نشده و با حوصله جواب داد: " خیال میکنم که ما هم مثل شما با امیر شیر علی وسایل محفوظ و سهل مخابره داریم، بلی من شرح آنرا نمیدانم و این کار به جنرال کوفمان تعلق دارد." در جواب این گفتار سفیر روسیه لارد لیتن گفته بود.  " دولت بریتانیه هیچگونه اقدام جنرال کوفمان را در بارۀ ادامۀ نفوذ بر افغانستان و دیگر کشورهای مجاور سرحدات ،هند با مدارا تحمل نخواهد کرد و نیز ابداً در اقدامات مخالف مسلمانان با روسیه همکار نخواهد بود و ما افغانستان و بلوچستان را به منزلت رواق های هند بریتانوی میدانیم، و با تمام نیروی خود از کلیه تهاجمات اجنبی آنرا دفاع خواهیم کرد و نباید بگذاریم که روسیه با یکی ازین کشورها، روابط جزوی را هم قایم داشته و یا بر متحدین مسلمان ما رویه تجاوز را مرعی دارد."