مسجد سنگ مرمر
این مسجد کوچک از سنگ مرمر سفید بنا یافته دیوار ها و سقف وسطح آن از یک نوع سنگ میباشد. درباره بناي اين مسجد عبدالحميد لاهوري مینویسد . که به امر شاه جهان در مرتبه پایین قبر بابر مختصر مسجدي از سنگ مرمر در آخر سال هجدهم ( جلوس ) اساس گذاشته شد و در آخر سال نزدهم بعد فتح بلخ و بدخشان در مدت دو سال بصرف سی هزار رو پیه در کمال لطافت انجام پذیرفت .
بر پیشانی طاقهای این مسجد کتیبه یی از عصر شاه جهان بخط جلی نستعلیق زیبا باقی است که عین آن درینجا نقل میشود : "این مسجد لطیف و معبد شریف که سجده گاه قدوسیان است و جلوه گاه کروبیان . بفرمان ادب معلی اعلی در نظرگاه عالم بالا ، یعنی روضۀ منوره پادشاه غفران پناه رضوان دستگاه ، حضرت فردوس مکانی ظهير الدين محمد بابر شاه غازي که جز آن عمارتی نتوان ساخت ، بفرمودۀ این نیازمند تمام شکر سراسر ستایش درگاه الهی ابو المظفر شهاب الدين محمد صاحبقران ثانی شاه جهان پادشاه غازي بعد فتح بلخ و بدخشان و فرارندر محمد خان از بلخ و شبرغان و تعاقب فریقی از کارطلبان سرداري او در آن سرزمین به آن گروه فیروزي و هزيمت او و ظفر سپاه رزم خواه در آن میدان ، که به محض کرم کار ساز حقیقی نصیب این نیازمند و دولت خواهان این بنده شرمنده احسان حضرت یزدان گشته . آخر سال نوزد هم جلوس میمنت مانوس موافق یک هزار و پنجاه و شش در عرصۀ دو سال به چهل هزار روپیه انجام یافت."
اين مسجد تا حد و د سال ۱۳۷۰ هـ ۱۹۵۰ م بر حالت سابق خود بود ، ولی شکستی در بنیان آن راه یافت و برای اینکه از بین نرود ، بوسیله مهندسان آثار عتیقه ایتالوی ، مورد ترمیم قرار گرفت . درین ترمیم جدید همان سبک سابق آنرا بهمان سنگهای قدیم مراعات کرده اند ولى لطافت معماری آن ازبین رفته است :
در حین ترمیم این مسجد دیده شد ، که مغز دیوار گلی است ، و چونه در آن بکار نرفته و پدید آمد که سنگ های آن همه از الواح مزار هائیست که یک روي آنر اصاف و املس نموده و مسجد را از آن ساخته اند وبرروي دیگرسنگ ها همان گل کاری هاي قديم باقيست و تنها کتیبۀ آنرا ترشیده اند.