مخالفت امیر

به هر صورت نشر رسمی این معاهده تا ۲۶ ستمبر ۱۹۰۷م بتعويق افتاد و طوریکه مورلی گفته بود، امیر درین باره تنها آرام نبود، بلکه آنرا بشدت رد کرد، ولی نتیجه رد مذکور بران چه بود؟

باید گفت که بقول سر آرتهر نیکولسن این معاهده اکنون یک کاغذ خشک و خالی بود، اگر چه قسمت مربوط ایران و ثبت آنقدر مورد بدظنی نبود ولی مواد آن راجع بافغانستان که به هرهٔ مهم و اساسی آن بشمار میرفت، اگر عملی نمیشد، البته تمام معاهده با ضعف کاملی مواجه میگردید، بنا بران شاه انگلیس ایدوارد درین باره به گری نوشت: وی امیدوارست که امیر این معاهده را بپذیرد والا به هر قیمتی باشد، باید این معاهده تعمیل گردد.

برخی از مردم بدین عقیده اند که روسیه مشکلات قبولانیدن این معاهده را از طرف بریتانیه بر امیر، پیش کرده بود، و بنا بران آنرا بصورتی در آورد که امیر آنرا با وضاحت رد نماید (کتاب مذکور ۲/۵۷۶).

 ولی نیکولسن چنین عقیده نداشت و میگفت که روسیه بدون مراجعه با میرم این معاهده را قبول کرده بود (کتاب مذکور). 

حقیقت اینست که این مخالفت امیر چندان اهمیتی نداشت، زیرا دولت روسیه بالآخر حاضر شد که معاهده را بدون اخذ منظوری امیر بپذیرد.2 به هر صورت معاهده باوجود مخالفت امیر به امضای طرفین رسید که در تحکیم روابط دوستانه طرفین نسبت به معاهده انگلیس و فرانسه ۱۹۰۴م خیلی اهمیت داشت، و نیکولسن در بارۀ اهمیت آن به ایدوارد گری در نامه ماه جولائی ۱۹۰۸ چنین نوشته بود:

این نکته درخور توجه است که برای حفظ موقع ما در هند اگر بیک افغانستان دوست ضرورتی داریم، همین طور یک روسیه دوست برای تمام اوضاع بین المللی ما حتمی است، که هم اکنون و هم در آینده بدرد ما خواهد خورد. اگر ما صلح را خواهانیم و من امیدوارم که ضرور چنین باشیم، پس مفاهمۀ نزدیک ما با روسیه و فرانسه موضوعی است که باید همواره دران سعی کنیم."