پشتو

شبهه ای نیست که مبدا زبان پشتو به هندوآریایی و هندو ایرانی تعلق می یگرد, ولی عجالتا به صورت قطع فیصله نشده است که پشتو جزء خانواده هندی می آید یا جزء خانواده ایرانی ؟ یا اصلا شاخه تحول مستقلی بین السنه هندی و آریای و هندو و ایرانی می باشد.       داکتر «فریدریک میلور» نظریه داشت که پشتو جزء السنۀ ایرانی است که داکتر «ترومپ » Dr. Trumpp معتقد بود که پشتو جزء خانواده هند و آریایی است ، با این فرق که عضو حقیقی خانوادۀ هندی نبوده بل شکل مستقلی دارد و مثال اولین تحولی در بین خانوادۀ هندو اریایی و هندوایرانی می باشند و به این لحاظ ممیزات هر دو خانواده را دارا می باشد ولی بیشتر به «پراکیت ها» یعنی خانوادۀ هندی شباهت می رساند این نظریه از طرف جمعی دانشمندان مثل پروفیسور «فن سپیگل» داکتر «هورنل» و دارمستتر» قبول شد، ولی بعدتر دانشمند اخیر الذکر از این عقیده برگشته و پشتو را جزء دستۀ شرقی خانواده ایرانی قرار داد و اظهار نمود که این زبان از «زند: یا از زبانی که شبیه به «زند: بود، بر آمده است و پشتو عملا همان نسبتی را به زند دارد که  فارسی کنونی به فارسی هخامشی دارا می باشد ؛ سپس این نظریه تقویت شد لذا به اساس آن پشتو جزء شاخۀ شرقی السنه ایرانی می باشد ولی با شباهتهایی که به «زند» دارد نسبت به دستۀ پارسیک ، از یک طرف به زبان گاتهای اسوتا نزدیک است و از جانب دیگر قرابت ان به پراکریت ها ، آن را به خانواده السنه هندی هم سهیم می سازد و این خواص دو جانبه اگر چه یکی آن فرعی هم باشد ؛ از نقطه نظر انشعاب السنه هندی و ایرانی ؛ به مفهوم عام, از خاک های دو طرفۀ هندوکش اهمیت زیاد دارد, و بقایای یک دسته زبانها و لهجه های آریایی هندوکش این اهمیت را مضاعف می سازد.