مقدمه
دو هزار و پنجصد سال قبل کنار نقطه ئی که آبهای خروشان غوربند - پنجشیر - شتل بهم مخلوط میشوند قصبۀ کوچک و مستحکمی داشتیم که نامش با دفاع حملات داریوش و اسکندر توام است . این شهر از قدیمترین بلاد "آریانا" بوده با موقعیت ممتازی که روی سرک هند - اراکوزی و باختر داشت همیشه واجد مرکزیت مهم بود . در زمان اسکندر و شاهان مستقل یونانى باختر حاکم نشین ولایت "پاروپامیزاد"
و در دوره شاهان یونانی جنوب هند و کوه مرکز سلطنت کابلستان بشمار میرفت . با کوشانی ها اهمیت آن بیشتر شده پایتخت بهاری امپراطوری بزرگ کوشان گردید . همین طور در زمان هیاطله و دیگر عناصر ترک ومغل تا اواخر قرن ۷ مسیحى مرکزیت خود را از دست نداده بنام کاپیسا مرکز سلطنتی بود که قلمرو آن تا "تاگزیلا" انبساط داشت . به این ترتیب این شهر بنام : کی پن - جایاپورا - نیکایا - کاپیسا - بگرام - نظر به تقاضای وقت زمانی حاکم نشین - مدنی مرکز ولایت و بیش از ٦۰۰ سال تازمان شیوع دین مقدس اسلام پایتخت شاهی و امپراطوری "آریانا" محسوب میشد .
صفحات چندی که بعد از مقدمه می آید مظهر یک رشته افکار پریشانی است که حین حفریات پارسال چیزی از زبان بومی ها و چیزی از روی آثار مکشوفه و قسمتی هم از ماخذ قدیم گرد هم جمع شده و امید میرود با پرا کنندگی که دارد جسته جسته بعضی دقایق حیات دونیم هزار ساله این شهر باستانی را بنظر خواننده گرامی تصویر بتواند .
"کهزاد"