شمشیر غار

تجسس درغارهای طبیعی ازعرصه ۲۰- ۳۰ سال با ینطرف توجه یک عده علمای مختلف را جلب کرده. علت این جلب توجه هویداست؛زیرا همه می دانیم که غارهای طبیعی کوه ها همه جا و در تمام روی زمین مخصوصأ دریکی از دوره های حیات بشری مسکن و پناه گاه انسان بشمار می رفت. طبق افسانه ها غارها در بسیاری ازنقاط جهان جایگاه بود و باش مخلوقات خارق الطیبه بوده و ازین لحاظ اسطوره ها بسیاری ازغارها را جنبه تقدس داده است. درممالک کهستانی منجمله وطن ما افغانستان غارهای طبیعی بسیار است و تهیه فهرست اسماء و تعین موقعیت آنها یکی ازمسایل دلچسپی است که راه مطالعات و تدقیقات آینده را درزمینه های مختلف باز و هموار می سازد. تجربه نشان داده است که غارهائی که دریکی ازدوره های عمربشری کانون بود وباش انسان بوده؛ درعرف عوام دارای نام و نشان شده چنانچه مثال برجستۀ خود همین (شمشیر غار) است بهمین قسم غار (قره کمر) در شمال سمنگان یا (هیبک) یا (ایبک ) یا غارچهل تن و چهل ستون و غیره.

شمشیرغاردرپانزده میلی غرب – جنوب غرب قندهار و درحدود سه و نیم میلی شمال، شمال شرق قصبه پنجوائی واقع شده ونزدیکترین دهکدۀ مسکونه درجوارآن دهکدۀ (بادوان) نام دارد؛ که درسواحل شرقی رود خانه ارغنداب قرارگرفته شمشیرغارازنظرموقعیت عمومی جغرافیای درحاشیۀ علاقه دشتی جنوب غرب افغانستان که (ریگستان )خوانده می شود قراردارد. رودخانه (دوری) که بفاصله تقریبأ ۳۰ میلی جنوب غرب پنجوائی به رود خانه ارغنداب می ریزد؛ حد انفصال بین اراضی سنگلاخ کهسار قندهار و دامنه ریگستان است – این ریگستان در حقیقت حصه ئی از اراضی صحرائی و نیمه دشتی و ریگ زار و سیعی است که ازعلاقه (تار) یا دشت سند درهند و غرب یا پاکستان شروع شده و ازعلاقه جنوب غرب افغانستان گذشته و کویر لوط ایران دربرمی گیرد. ریگستان درازمنۀ قدیمه بدینسان خشک و بایر نبود بلکه تاحدی مسکون و نقاطی آبادان داشت. شمشیرغار درمیان غارهای قرب وجوار پنجوائی بهترین همه محسوب می شود. درحدود (۱۰۰) متر ازسواحل ارغنداب ارتفاع دارد و ازپای کوه تا دهن غار از ۱۵ تا ۳۰ دقیقه وقت می گیرد. اصلأ شمشیرغار سه حصۀ مجوف دارد؛ اگر نیکو نگریسته شود.

مجموعأ ۵ محوط یا به اصطلاح ۵ پناه گاه در آن تشخیص می شود. پناه گاه اول این غار ۱۶ متر طول دارد و عرض آن درحصص مختلف به ۱۱ متر می رسد و ارتفاع آن به استثنای دهن غار که بسیار تنگ است به دو نیم متر می رسد. پناه گاه دوم ۱۷ مترطول ۱۳ متر عرض دارد و ارتفاع آن درحدود ۶ متر است. بعد از دهلیزی به طول ۱۱ متر پناه گاه سوم می آید که بزرگترین پناه گاهای این غاراست؛ طول آن ۳۵ متر- عرض آن ۲۵ متر و ارتفاع آن ۱۰ متراست. پناه گاه چهارم تقریبأ مثل پناه گاه سوم است و پناه گاه پنجم از محوطۀ چهارم چهارمتر بلند است؛ ولی دهن آن تنگ و دشوار گذر می باشد.

از روی حفریات و تحقیقاتی که مسترلوی دیوپرۀ عضو هیئت باستان شناسی موزیم تاریخ طبیعی نیویورک در سال ۱۹۵۱ در شمشیر غار بعمل آورده ثابت شد که این غار که دردوره های (پیلوسن) طبقات الارضی ساخته شده در دوره های قبل التاریخ طرف استعمال قرار نگرفته و 

آنرا یک غار تاریخی میتوان خواند؛ زیرا به اساس شواهدی که بدست آمد از آغاز عهد مسیح یا تقریبأ سیزده صدسال بعد از عهد مسیح تا عصر مغل یا صحیح تر بگویم؛ تا حوالی سال ۱۲۲۲ شواهد زندگانی بشری در آن دیده شده است.

از نظر کرونو لوژی تاریخی شواهد دروه های ذیل در شمشیر غار به ملاحظه رسیده است:

(۱)دوره اولیه کوشانی: این دوره ازصدسال ق م تا صد سال بعد ازمسیح را در برمی گیرد و تیکرهای که ذریعۀ تاپه مزین شده معرف این دوره است.

(۲) دوره اخیر کوشانی: از حوالی ۱۰۰ تا حوالی ۳۰۰ بعد از مسیح: پارچه های تیکر رنگه و بیشتر به اقوام (سیتی) ار تباط دارد؛ هم از ین قشر پیدا شده است.

(۳) دوره کوشانی سآسانی: این دوره از ۳۰۰ تا ۷۰۰ سال را در بر می گیرد؛ پارچه های تیکری مخصوص این دوره با ترفیات آن و نقوش شهرهای مخصوص دورۀ ساسانی در تعیین این دوره شکی نمی گذارد.

(۴) دوره اولیه اسلامی از ۷۰۰ تا ۱۲۲۲ بعد از مسیح: وجود برخی تیکرهای مخصوص عصر سلجوقی نشان میدهد که شمشیرغار تا دوره مغل محل رهایش بود و بعد در دوره های آینده بود و باش درآن دامنه طولانی نداشته و شواهدی باقی نگذاشته. پارچه های تیکری لعاب دار رنگه بانقوشی که مخصوص عهد اسلامی است واضح می سازد که از قرون اولیه اسلامی شمشیر غار محل رهایش قرار گرفته. وجود برخی تیکرهای سبزرنگ که قبل از هجوم مغلی در شهرغلغله هم دیده شده است؛ این نظریه را ثابت می سازد.

بدین قرار ازحوالی عهد مسیح تا سال ۱۲۲۲ درحدود ۱۴ یا ۱۵ قرن شمشیرغارمحل رهایش بشری بوده و بحیث یک غارتاریخی درمجاورت شهرقندهارشواهد زندگانی مردمان ادوار مختلف تاریخ افغانستان را از دوره اولی کوشانی تا اخیر دوره مغل معرفی می کند.

۴/۱۱/۱۳۳۷