جمشید

نام همان شاه باستانی آریائی است، که درتاریخ باخترشهرت بسزائی دارد، قدیم ترین مآخذ که نام جم درآن آمده، همانا كتب قديم دینی آریائی است که دراوستا درحصه گاتها (یسنا ۳۲ . قطعه ۸) و درحصه وندیداد (فرگرد۲) يمه ( yima آمده و پدرش دریسنا ۳۲ قطعه ۸) بنام ويوهونت ( vivahvalt )گفته شده دراوستا کلمه يمه بمعنی توأم وهمزاد است، این نام دررگویدا (ياما) ذکرشده،ودرکتب مذهبی برهمنی (یم) و خواهرش (یمی) بمنزلة آدم وحواست.

اماشید درگاتهای اوستا جزواسم اونیست،ولی درقطعات دیگربشكل خشئت ( Xasaete ) جزواسم اوست مثل خورشید که معنی آن

(۱) مثلا درکتاب الهند وغيره (۲) مروج الذهب ج ا ص ۳۷۳ | (۳) الفهرسث ، ص ۵۸۰

(۳۱۲)                                                       نسب نامه فریدون                                                تعلیقات

درخشان باشد (۱) مورخین اسلامی هم درشرح اسم جمشيد تفاصيلی دارند که ازآن جمله ابوالفدا گوید:جيم بمعنی قمروشید بمعنی شعاع است، پس جمشید (شعاع قمر) معنی میدهد (۲) ازمورخین اسلامی ابن اثیر،وابن مسکويه وصاحب مجمل تمامأ به نیکوئی این شاه قايل اند، درمجمل گوید: آن نیكویی وروشنائی که ازوی تاقتی جمشید گفتندش،وشيد روشنی باشد(۳) و درجای دیگرگوید که شید یعنی خود (۴)

 پس شاید همان کلمه اوستائی خشئت بمرورزمان (شید) گردیده باشد،زیرا طوریکه مورخین دوره اسلامی نگاشته اند، معنى قديم آن بجامانده،وتنها شکل ظاهری کلمه رنگ نوی گرفته است، اما اسم پدرجمشید طوریکه دربالا ذکررفت در اوستا ويوهونت آمده که بعدها ویونگهوت،ويوانهان،ويونگیان، وبالاخره معرب آن ویونجهان است،البیرونی نسب جمشید را چنین نوشته: جمشید بن ويجان بن این کهد بن اوشهنگ بنافراواك بن سيامك بن میشی (۵) مؤلف تاریخ سیستان پدرجمشید رانونجهان (۶) ومؤلف ومجمل ویجهان (۷) ومسعودی انو جهان (۸) نگاشته است.به صورت این اسما تحریفاتی است از اصل اوستایی آن که بمروردهورو تداول درالسنه مدل مختلفه رنگهای مختلف را گرفته است.