بلوكات

دریای هریرود از طرف شرقی هرات بعد از آنکه اویه و شافلان را آب داده و از آن حصه گذشته، به طرف مغرب می آید، به دو طرف آن بلوکات واقع بوده و از دریا آب می بردارند.

در وقتی که آب دریا کم میشود، چشمه سارهایی که بعضی در سطح ارضی خود دریا واقع اند و برخی در اطراف و جوانب آن تراوش می نمایند، اکثر حصه های زراعتی را به وکالت آب اصلی دريا سيراب می سازند. و همچنین اراضی در بلوکات هستند که از دریا آب نگرفته و از همین قبیل چشمه هایی که نبوع مینماید کشت و زراعت میشوند. رودکار و بار از همین جور چشمه ها تشکیل میشود. بقیه آب دریا که از بلوکات میگذرد یکسر به طرف غربی هرات جریان داشته غوریان و کهسان را سیراب نموده به خاک ایرانی داخل می گردد. در هنگام طغیان آب بندهایی که برای جدا کردن نهرها احداث شده اند نظر به ضعف عنصر عمرانی خود محل خطرات مدهشی واقع میگردند چنانچه بند انجیل در سال ۱۳۰۹ شمسی از شدت سیلاب خراب شده و اگر توجهات جناب نایب سالار صاحب مساعدت نمیکرد، باعث اتلاف سرمایهٔ چندین هزار کشتگر بیچاره میگردید. به آینده قریبی امیدواریم مساعدت و غمخواریهای حکومت متبوع نادر شاهی در ذیل اصلاحات ،مملکتی این مانعۀ خطیر را از پیشگاه ارباب فلاحت بردارند. 

بلوکات مرکز از این قرار است:

گذاره، کمبراق، انجیل، جوی نو، آلنجان، آتشان، ادوان تیزان.

نهرهایی که از دریا جدا میشوند به نسبتِ تفاوت سطح ارضی و بلندی و پستی بقاع، بعضی طرف راستِ خود را آب میدهند و برخی طرف چپ خود را و نبدی هر دو طرف خود را سیراب میسازند زیارتگاه که یکی از مزار جاهای بزرگ هرات است در بلوک گذاره واقع شده و مصلی که در زمان سلطان حسین میرزا ساخته اند، با دو مناره بلند آن تا هنوز باقی است یک مسجد بزرگ دیگر هم در آنجا است که میگویند از هفتصد سال به آن طرف ساخته شده است.

مزار حضرت ابوالولید صاحب که یکی از کبار علما و محدث مشهوری میباشند، در بلوک انجیل واقع میباشد. زیارت امام شش نور که آنها را از اولاد ائمه معصومین حساب میکنند در بلوک جوی نو واقع و مردم به زیارت آن می روند. در سیاوشان که به بلوک گذاره واقع است بعضی آثار تعمیرات گذشته از توی خاک پیدا میشوند و آن را حمل بر زمانه های سیاوش مینمایند. مقبره سدوزایی ها و قبر شاه کامران در روضه باغ واقع بلوک گذاره است.

تخت سفر و باغ رباط غوریان که یکی از نزهتگاه های هرات است، در حصهٔ شمالی بلوکات به دامنه کوه گازرگاه واقع میباشد جنگل روضه باغ و اردو باغ که از جنگلهای انبوه و باشکوهی حساب می شوند، در بلوک گذاره واقع است.

بلوکات به نسبت کثرت نفوس خوبی هوا و وفرت آب از تمام نقاط هرات بهتر بوده، موقعیت لطیفی را دارا میباشد.

تقسیم آب هرات را میگویند حضرت مولوی صاحب جامی عليه الرحمه فرموده است ولی از آن وقت تا اکنون تغییرات زیادی در آن رخ داده است. اگر فرصت مساعدت نمود، در آخر این رساله تقسیمات صحیح آب موجود را پیدا نموده به افتخار کشتگران هرات تقدیم حضورقارئین می نماییم.