واقعه پنجده و تحدید خط نرزی شمالغربی افغانستان ۱۸۸۸/۱۸۸۴ میلادی

دولت بریتانیه همواره تحديد خطوط سرحدی شمالی افغانستان را میخواست تا منطقۀ حکمرانی امیر را معین نموده و دریای آمو را خط فاصل آن قرار دهد1 چون این سرحدات غیر معین بودند، بنا بران همواره احتمال سؤ تفاهم را در آینده ایجاب میکرد. و اگر روسیه بر یکی از حدود تجاوز مینمود، برای امیر و انگلیس مشکلاتی را بوجود می آورد پس در سنه ۱۸۸۳م به تاريخ ۲۲ فروری وایسرای هند به امیر عبدالرحمن مکتوبی را نوشته و کمک بریتانیه را درین مورد باو وعده داده بود .2

روسیان در آسیای میانه خیلی فعالیت داشتند و در خلال ۱۸۸۰م چون حکومت گلیدستون با مشکلات متعدد داخلی مواجه و بوسیلۀ یک معاهدۀ محرمانه با جرمنی محصور بود.٥ 

بنابران روسیان ازین موقع مغتنم استفاده کردن میخواستند، و در زمستان ۱۸۸۰/۸۱ ترکمانان بیک Bekke را منقاد ساخته، و جنرال معروف سکو بلف Skobeleff بعد از کشتن بیست هزار مرد و زن و اطفال این قبیله را به قبول اطاعت واداشت٦ و بعد ازان در سنه ۱۸۸۴ مرو را که اهمیت بارز سوق الجیشی داشت نیز بدست آوردند که وامبری در کتاب (جنگ آینده برای فتح هند ص ۵۱) درین باره میگوید: حقیقت اینست که تمام فاتحین آسیای میانه که خیال فتح هند را داشتند اولاً مرو را گرفته اند و این موقع اهمیت فراوانی را دارد، چنانچه فتح مرو بدست روس در انگلستان نیز هیاهو و تشویشی را انداخت (کتاب مذکور) زیرا این سرزمین را بارها روسیه خارج منطقه نفوذ خود اعلان کرده بود و چندی قبل در عصر الکسندر دوم، گیرس به لارد دفرین در باره عدم اشغال مرو اطمینان کامل داده و بعد ازان آنرا به سر ادوارد تورنتون Thornton مکرراً گفته بود که روسیان بسرخس و مرو حمله نخواهند کرد و نمی خواهند این مناطق را بدست آورند.3 در سنه ۱۸۸۲م چون روسیان بطرف مر و پیشرفت میکردند باز مذاکراتی بین دولتین دران باره صورت گرفته و نامه های ذیل مبادله شده است: