تذکار و منشأ اسمای محل

مقصود ازمطالعل اسمای محلی افغانستان , چه در سرود ویدی و چه در اجزای اوستا که در اینجا صفحاتی برای آن وقف شده است , مطالعه مختصر منشأ ادبی اسمایی می باشد که در این سه ونیم هزار سال دوام کرده است. اوستا از نقطه نظر اطلاعات ارضی در معرفی سرزمین زیبای آریانشین و خاکهای مسکون پیروان خویش که حدود ان به آریانا قدیم و افغانستان امروز سراسر منطبق می شود اهمیت زیادی داده و در داخل این خاک با سلاسل و قلل جبال رود خانه های , دریاچه ها محل قربانی های پهلوانان صحنه های کار زار ایشان و ممیزات ظبیعی و معنوی آنها بلد است , و مطالعه آن علاوه بر فواید تاریخی و جغرافیایی و سیاسی ریشه ادبی اکثر کلمات را روشن کرده قدامت خاک کهن را معرفی می نماید.         وندیداد ویشت ها یعنی جزوه های ۳ و ۴ اوستا طوریکه از نقطه نظر روایات داستانی مهم می باشند در تذکر اسمای خاص محلی نیز کمال اهمیت دارند . (فرگرد) اول وندیداد در ذیل ۱۶ قطعه خاک زیبای اوستا کشور آریاها, یا آریانا را تصویر می کند که افغانستان تماما داخل آن است . زمیاد یشت و هوم یشت بالعموم از کوههای و رود خانه های سر زمین قشنگ حرف می زدند. در ان حصص اوستا اسمای خاص و تعین محل بعضی اسمای مشهور و مهم آن را بطور مثال یاد آوری میکنم . بخدی در سرود ویدی , به صورت «بهلیکه» آمده و در ادبیات پهلوی (بخل) شده و در زبان دری «بلخ» می باشد. مرورو , مرو و مرغاب , در مفهوم جغرافیایی آن حوزۀ مرغاب شامل است.مرغاب اصلا «مروآب »یعنی آب مرو یا آب مورو بوده تلفظ مرو به صورت «مور» و صفت موری به شکل اوستایی نزدیکتر است. هری وهری (بفتح و کسره را) یاعری (به کسره و فتح را)هنوز معومل و متداول است و چون اصلا منظور از آن حوزه رود خانه بوده است ریشه اوستایی کلمه در اسم  «هری رود» تا حال باقی است . هرات هم از همین کلمه ساخته شده و ان را شهر «هری» نیز گویند و صفت « هروی» مانند «دوری» به اصل صورت اوستایی این کلمه نزدیکتر است.