حال رجاء
هر که در آینده انتظار نیکوی داشته باشد صاحب رجاه و امید وار است به عقیده صوفیه عبادت خداوند به امید فضل و کرم بهتر است از عبادت بهراس از عقوبت زیرا از امید محبت حاصل میشود و خود محبت یکی از عالی ترین مقامات سالک است؛ ابونظر سراج رجاء را به سه قسم شرح داده است : اول رجای در ثواب دوم رجای در وسعت رحمت خداوند و رجاء فی الله رجای فی الله و رجای دو ثواب و رجای بفضل و رحمت الهی شان بنده فرمان بردار است و اما رجای عارف و اصل رجای فی الله است که از خدا جزخدا تمنی ندارد . بقول شیخ سعدی (رح)
خلاف طریقت بود کاولیا تمنا کند از خدا جز خدا
و نومید از حالات مذموم است و بهمین سبب مولانا عبدالفادر دهلوی گفته است : دنیا الم غفلت و عقبا آمال آسودگی از ما دو جهان فاصله دارد
و نیز فرموده است :
بعد مردم کار با فضل است با اعمال نیست هر که زین خجلست سرا رفتست بیغم رفته است
ولی سالک عارف رجاء توام با خوف را در هر بجاده اعتدال میداند که درین خصوص حضرت مولانا بلخ می فرماید :
انبیا گفتند نومید بد است فضل و رحمت های برای بیحد است
از چنین محسن نشاید تا امید دست در فتراک این رحمت زنید
ای بسا را کار هایش صعب گشت بعد از آن بکشاده شد سختی گذشت
بعد نومیدی بسی امید هاست از پس طلمت بسی خورشید هاست *۲۵۹