شهادت سید احمد بریلوی
سید احمد بن سید محمد عرفان از اخلاف سید قطب الدین محمد است که در حدود (۶۰۷هـ) از عزئی به هندوستان رفته و شیخ الاسلام شهر بدایون بود، و قاضیان آن شهر از اخلاف وی اند(۱) و در سنه ۶۲۷هـ وفات یافت.
سید احمد مجاهد معروف و شهید به ۶ صفر ۱۲۰۱ هـ=۲۹ نومبر ۱۷۸۶ع در رای بریلی از مضافات اله آباد هند بدنیا آمد، و بعد از گذرانیدن نشیب و فراز زندگی و سفر های زیاد در بلاد هند، بدعوت جهاد اسلامی پرداخت، و مریدان و همراهان زیادی بدست آورد، و پس از سفر حج در تمام هندستان بدعوت جهاد سفر نمود، از دهلی به سندهـ و شکارپور آمد،(ذیقعده ۱۲۴۱هـ) و بتاریخ ۱۵ محرم ۱۲۴۲ هـ از کویته گذشته بقندهار و از انجا بغزنی و کابل رفت، و در تمام این بلاد بدعوت جهاد فی سبیل الله پرداخت، و در پشاور با سرداران بازکزئی جنگها کرد، و بالاخره با دولت سکهـ مقابل گشت. (نومبر ۱۸۲۶ع)
در حدود پشاور سالها به جمعیت مجاهدین پرداخت، و اساس حکومت اسلامی را نهاد، عشر و خراج میگرفت، و " امیر المومین" لقب یافت، و بعد از جنگهای متعدد به ضلع هزاره گذشت، و در انجا نیز ولولۀ جهاد انداخت، تاکه بالاخره در معرکۀ بالا کوت با همراهان خود بدرجه شهادت رسید.
بالا کوت از مانسهرۀ ضلع هزاره بفاصله ۲۶ میل بر کنار دریای
----------------------------------------------
(۱)تاریخ فیروز شاهی ۱۱۱.
کاغان (کنار) در مدخل درۀ کاغان واقع است، شیر سنگهـ سر لشکر دولت سکهـ در اوایل شوال ۱۲۴۶هـ تمام ضلع هزاره را از اثر مجاهدین تهی ساختهف و قوای ایشان را درین تنگه محاصره کرد، مجاهدین در رکاب سید احمد و سید اسماعیل به جهاد پردختند ، و (۱) بتاریخ ۲۴ ذیقعده ۱۲۴۶هـ (۱۰مئی ۱۸۳۱ع) روز جمعه یازده بجۀ صبح تماما در معرکۀ بالا کوت ازطرف لشکریان سکهـ شهید شدند.
شهدای این معرکه در حدود (۱۳۵) نفراند، که بعد از شهادت در بالا کوت دفن شدند، ولی در مزار خود سید احمد شهید اختلاف است، و بعضی گویند، سید موصوف غیبوبت کرده، و با زنده از معرکه برامده بود.
اما اکنون در بالا کوت مرقد اورا معمور داشته اند که نعش سید دران مدفون خواهد بود، و سر اورا که دریا برده و بفاصله ده میل در گرهی حبیب الله از آب کشیده اند، درانجا مدفون است.
قبر موجوده بر کنار دریای کنار در بالا کوت متصل پل کاغان و مسجد سید واقع است، که بعد از چندین سال در سنه ۱۸۹۳ع از طرف عجب خان زیده در یافت و تعمیر شده است (۲).
بر لوح مزار سید احمد شهید این کتیبه موجود است :
سید احمد بریلوی غازی
هست مدفون اندرین مرقد
مومن و متقی ولی الله
بد مجدد براس سیزده صد
آمد از هند با گروه کثیر
بهر امداد مردم سرحد
جنگ با سکهـ نمود گشت شهید
باد راضی از وخدای احد
------------------------------------------------------
(۱)این تاریخ در کتاب مولانا مهر ۲۰ ذیقعده و ۶ مئی است ، و لی در کتیبۀ مرقدش ۲۴ ذیقعده است
(۲)سید احمد شهید ص ۴۴۰
بست و چارم بد از مه ذیقعد
سال غم ور بدان در ابجد
کاف و حاء را کشیده " یوسف "گو
"رحمت رب بود باین مرقد"
۱۲۴۶هـ
این مزار مبارک را نویسدۀ سطور در گرمای ۱۹۵۵ع زیارت کرده و کتیبۀ فوق را از ان یاد داشت گرفته ام، در نزدیکیهای همین مرقد بفاصله پنج صد قدم مرقد سید اسماعیل شهید همکار مجاهد سید احمد و عالم محقق عصر نیز موجود است، و سایر شهدای آن معرکه نیز بدهن درۀ کاغان در دامنۀ کوهساران آسمان خراش آرمیده اند (رحمة الله علیهم اجمعین).
صدای تیغ تو آمد به بزم زنده دلان
کدام سر که درو ذوق این سرود نماند