اژدهای سرخ

یکی از چیزهای عجیب بامیان که از نظر داستآن و افسآنه و تاریخ فولکلور وقصه های عامیانه و تشکلات قلاتی و طبیعی طبقات الارضی قابل توجه است (اژدهائی)است که دریکی از دره های فرعی بامیان موسوم به دره(سرخ در9قرار دارد.

سرخ در بطرف جنوب غرب بامیان درمیان تپه های خاکی و گردنه ئی واقع شده که مانند اکثر نقاط بامیان رنگ خاک آن سرخ میزند و علی العموم به علت نبودن اب لامزروع وبایر است.کوایف طبقات الارضی نشان میدهد که این تپه ها واراضی مجاورآن نه تنها درین نقطه بلکه دریک ساحه بسیار وسیع که تابند امیر و یک اولنگ و حتی تا ده زنگی ممتد است پوشیده از چشمه سارهائی میباشد که آب آن مواد آهکی بسیار دارد.بعبارت دیگرطبقه خاکی نزدیک به قشرسطحی زمین شوره و آهک بسیار دارد .بعبارت دیگر طبقه خاکی نزدیک به قشر سطحی زمین شوره و آهک به مقدارزیاد دارد ودرآب چشمه سارها مواد مذکور به تناسب دردونقاط مختلف عرض راه بامیان و بند امیر ویک اولنگ و ده زنگی به مشاهده میرسد.

آنچه درعرف مردم محلی به اژدهای سرخ درمعروف شد؛ یک تشکل طبقات الارضی است که شاید ملیون ها سال قبل دراثر بعنان چشمه ئی کارتشکل آن شروع شده و هنوز هم ادامه دارد.

اژدهای سرخ درارموز درحدود(400)قدم طول دارد و از دم اژدها تا سرش شقی عمیق دیده می شود و از جائیکه آنرا سراژدها تصورمیکنند؛ هنوزهم مواد آهکی مخلوط با آب و بعضی الوان معدنی که رنگ سرخ و جگری درآن فایق است؛ درجریان است و درظرف چند دقیقه سرد و منجمد شده و شبکه هائی شبهه فلس پشت ماهی یا پشت مارتشکیل میدهد،حد به حد نقاط بعنان آب چشمه روی بدنه اژدها با سوراخ های عمیق ویا مخروطی هائی به بلندی یک متر و بیشتر تشکیل داده همچنین حد به حد روی پشت اژدها تجمع آب و سردشدن مواد و فرو رفتن آب درسراسرشق شده گی حوضچه ئی تشکیل داده که واقعأ تعجب آوراست.ملیونها سال پیش اژدهای سرخ درمحض چشمه ئی بود که با فوران آب ویا جریان دائمی آن وبا سرریزه مواد آهکی ازنقطه اولی بیجا شده رفته آب درطی مرورزمانه 400 قدم از نقطه بنمان خود دور شده،حرکت آب وسردشدن تدریجی مواد آهکی دردوطرف خزجریان آن تپه ئی طولانی تولید کرده که در سراسرپشت آن شقی دیده میشود.

من تاوقتی که (چشه اذان)را درغورندیده بودم موضوع تشکل طبقات الارضی اژدهای سرخ دررا خوب نمی فهمیدم.درغورچشمه ایست معروف به (چشمه اذان)که دارای آب مخلوط به مواد آهکی است و آب چشمه ماری به طول 6تا 7 مترتشکیل داده.این آب معدنی به تدریجی که سردومنجمد میشود؛ در مجاروت خط منحنی جریان خود برجستگی کج و معوج شبیه مارتشکیل میدهد و خط جریان آب چقور مانده و شقی تولید میکند که درپشت اژدهای سرخ در نظربه ظرفیت بیشترآب بسیارعمیق دیده میشود.

اژدهای سرخ در،مثل امروز در دوره های پیش ازاسلام هم موضوع داستانها و افسانه های مردم محلی را تشکیل داده بود؛ کسانیکه ازجریان اوضاع تاریخی دوره های بودائی بامیان اطلاع دارند؛ میدانند که علاوه بردومجسمه بزرگ (35)متری و(53)متری مجسمه دیگری به طول هزارقدم هم وجود داشت که بشکل خوابیده افتاده بود؛ چینائی که (بودا)را در(نپروانا)یعنی درقبرنشان میداد.

زایر چینی "هیوآن_تسنگ" حینی که درنیمه اول قرن 7 مسیحی از بامیان میگذشت ازین هیکل بزرگ دراز افتاده بودائی یاد آوری کرده و فاصله آنرا درمجاورت هیکل های بامیان داده و بعد ازآن درین 30 سال اخیردانشمندان درتجسس مذکور و محل وقوع آن حدسیات زیاد زده و میزنند.

تا جائی که در روح تصورات و افسآنه ها تعمق کرده ام گمان میکنم؛ میان تشکل طبیعی(اژدهای سرخ در)وهیکل دراز افتاده بودائی به طول هزارقدم ارتباطی موجود است و آنچه را یک یک وقتی بودائی آن دره بامیان (بودای خوابیده)میخواندند؛ درداستان های دوره اسلامی بشکل (اژدها) درآمده و پیرایه های قصوری جدیدی پیدا کرده است درمجاورت مجسمه درازافتاده بودا درقرن هشتم مسیحی معبدی بزرگی وجود داشت که سالیانه یک دفعه درآنجا(میله بزرگی)برپا میشد.حالا درمجاورت اژدها گنبدی وجود دارد که مردمان محلی نذرهای خود را درآنجا پخته میکنند.برخی شاخ های آهو و قوچ کوهی هنوزهم روی بدنه اژدها موجود است؛ که گمان میکنم ازراه عرف و عادات از زمانه های بسیار قدیم ازبین نرفته و باقی مانده.

مردم در دو دوره های مختلف تاریخ دریک چیزاشتراک داشته اند که عبارت از تصورات و تخیل داستان ها واسطوره ها است.تشکل طبیعی طبقات الارضی چشمه آب معدنی با مواد آهکی که ازملیون ها سال درجریان تکامل است؛ روزی به شکل بودای دراز افتاده ودرین دوره ها به نام اژدها مشهورشده و دیدن آن از نقطه نظرهای مختلف بسیاردلچسپ ومفید است و یکی ازعجایب بامیان را تشکیل میدهد.