111

حایل وهایل

از کتاب: زبان د آری

نخست باید تاکید کرد که این واژگان بدون همزه پذیرفته شده اند ، در نوشتن آنها همزه بکار نیست .

ددیگر ، حایل با حی حلقی اسم است به معنای چدا کنندة دو چیز ، بین دو چیز ، چنان که از سعدی نقل شده است که :

پرده چه باشد میان عاشق ومعشوق

سد سکندر نه مانع است و نه حایل

هایل با هی دو چشمه صفت است ، به معنای ترساننده وهولناک ، چنان که این بیت مشهور حافظ گواه کاربرد آن است :

شبی تاریک وبیم موج وگردابی چنین هایل

کجــا دانند حــال ما سبکساران ســاحلــها

ثواب و صواب :

ثواب ، کار نیک ، پاداش کار نیک . ضد گناه یا عقاب . این کار ثواب دارد ، یعنی پاداش نیک درآخرت دارد . مولوی گفته است :

ز عشق کم گو با جسمیان که ایشان را

وظیفه خوف و رجا آمد و ثواب و عقاب

ناصرخسروراست:

قول را نیست ثوابی چو عمل نیست برو

ایزد از بهر عمل کرد تو را وعده ثواب

صواب ، ضدخطا ، مناسب ، درست و به جای . صواب دید یعنی لازم دید . نا صواب ، نادرست و ناجایز . ناصرخسروراست:

طلب رنج سوی مرد خردمند خطاست

مشمر گرت خرد هست خطا را به صواب

ارابه ، عرابه و عراده :

ارابه چرخی که وسایل نقلیة چرخ دار برآن بایستند وبروند .

وسایل نقلیة چرخ دار. از سیفی هروی نقل شده است .

روزی که بر ارابه سوارند دلبران

در دلبریست از همه این شوخ پیشتر

پس سوار شدن بر ارابه یعنی با کلمة اضافت بر کابرد داشته و دارد .

عراده واحدشمارش توپ ، تانک ودیگر .

عرابه یکی از وسایل جنگی پیشینه که امروزه وجود ندارد .