کلمۀ آریا در اوستا
در قسمتهای اول مطالعات خود دیدیم که قبایل ویدی نام مشترکی بر خود نهاده و آن نام عبارت از "آریا" بود که الف اول آن مد داشت. تغییرات صوتی این کلمه را در هند هم مطالعه کردیم ولی در زبان سانسکریت شکل اصلی آن بکلی از بین نرفت و به همان صورت و لهجه و مفهوم قدیم خود هم ضبط ماند.
با رفورم دورهٔ اوستائی و تقویت یافتن لهجۀ "زند" یعنی زبان اوستا که بیشتر اختصاص به آریانای جنوبی داشت(۲۳) و تغییرات جزئی که محض در صوت و لهجه کلمات، نه در معنی آن پیش شد کلمه "آریا" در مهد ظهور و پرورش خود یعنی شمال و جنوب هندوکش هم جزئی تغیری کرد و "آریا Arya" که الف اول آن مد داشت، "ایریا Airiya" شد "آریا" و "ایریا" چون هر دو زاده ادبیات قدیم این دیار بود در اینجا باقی ماند اولی قراریکه شرح یافت با دسته مهجرین شرقی به هند انتشار یافت و در آنجا دچار تبدلات دیگری شد. و دومی با انتشار آئین و مدنیت اوستائی و با کشور گشائیهای پادشاهان کیانی و اسپه باختر بطرف غرب نشر یافت.