امیر خلیل هراتی

(نقل از تذکره خط و خطاطان مطبوعه مصر)

امیر خلیل قلندر هراتی ابتدا در خدمت محمود بن اسحاق که از اجله خوشنویسان آن عصر بود به تعلیم خط پرداخت و در پرتو اهتمامات کافیه و مساعی جمیله به اندک زمانی خود را از تعلیم استاد مستغنی ساخت و یک تنه به میدان اشتهار بتاخت و چون شاه طهماسب اول صفوی 

(۹۳۰ - ۲۸۴هـ ) برای قمع سرکشان طوایف خراسان رایت عزیمت بدان سامان برافراشت امیر خلیل به خدمت آن پادشاه معارف پرور شتافت و از درگاه آن پادشاه افضال و انعام نیکو یافت پس از آن سفری به هندوستان رفت و در دستگاه ملوک کورگانیان به واسطه حسن خط تقرب حاصل نمود چون صیت تخت نشینی و حشمت و عظمت شاه عباس بزرگ 

(۹۹۶ - ۱۳۰۸ هـ) در انحاء عالم پراکنده گشت، امیر خلیل از هند به طرف ایران و اصفهان شتافت و به درگاه شاه عباس راه یافت شاه عباس چون حسن خط او را ملاحظه فرمود بر جاه و مرتبه اش بیفزود و خلعت و جایزه اش ببخشود و فرمان داد تا برخی مرقعات و قطعات برای کتابخانه سلطنتی بنگاشت. بدین منوال ایام میگذرانید تا زمانی که بین او و میر عماد که شرح حالش خواهد رسید در رجحانیت و برتری خط مناسفه و بعد مناقشه دست داد و هر یک مدعی بر برتری خط بودند چون آوازۀ این مناقشه به گوش شاه عباس رسید فرمان داد تا ملا محمد حسین و علی رضا عباسی که هر یک در سپهر کمال، آفتاب تابنده بودند در میانهٔ آنان حکم واقع شوند. ملا محمدحسین و علیرضا پس از تعمّق در خطوط هر دو خط امیر خلیل قلندر را ترجیح دادند و شاید این رجحانیت به واسطهٔ عدم تمایل شاه عباس به میر عماد بوده که شرحش خواهد رسید پس از چندی امیر خلیل بنا به تقاضای ملوک هندوستان از درگاه شاه عباس استیذان نموده و عازم هندوستان گشت چون به حیدرآباد دکن رسید، چیزی نگذشت که بیمار گشت و دست قضا و قدر طومار حیاتش در هم پیچیده و خامهٔ مشکین امهاش را در هم شکست و در حیدرآباد دکن مدفون گشت و سال وفاتش سنه ۱۰۳۵ هجری بود.