حدیث کورنگ
کورنگ بیش از سی سال زندگانی نکرد و به روزگار گرشاسب فرمان یافت، و چون گرشاسب به خدای پرستی مشغول گشت، جهان پهلوانی را به نبیرهٔ(٧) خود
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱.ظ:رجوع شود به حاشیه ٧ همین صفحه. ٢. متن الف و نون خط خورده است. هندوان، یعنی هندوستان.در متون پهلوی هندوکان است که هندوان خوانده شده است. ٣. در گرشاسب نامه اسدی نریمان را پسر کورنگ و کورنگ را برادر گرشاسب دانسته و گوید چون در کودکی نریمان، کورنگ مرد، گرشاسب نریمان را فرزند خواند. و این کورنگ غیر از کورنگ نیای قدیم مادری گرشاسب و پدر زن جمشید است. ۴. در این کتاب در نقطه گذاری اهمال شده و نه تنها دال های فارسی را که در سایر کتب قدیم نقطه می گذارند بی نقطه نوشته بلکه ذال ها را هم بدون نقطه نگاشته از آن جمله همه جا لفظ ((پذیره)) را که به معنی پذیرائی و استقبال و ملاقات است ((بدیره)) ضبط کرده و ما همه جا آن را با املای تمام خواهیم نوشت. ۵. ببودم با ((باء)) تأکید ، یعنی بباشم یا بماندم. ۶. در اصل کتاب چنین بوده، و بعد مصححی ضحاک را خط زده و در حاشیه فریدون نوشته است- و ((حکم نبود)) را (( حاکم نبود)) کرده است . ٧. چنانک در حاشیه پیشین گفته شد نریمان بر طبق گرشاسب نامهٔ اسدی برادرزادهٔ گرشاسب است نه نبیرهٔ وی.
نریمان که پسر کورنگ بود سپرد و افریدون تا به روزگار منوجهر، منوچهر را به نریمان سپرد، تا برفت و خون پدرش ایرج باز آورد، و افریدون خدای- تعالی- را شکر کرد، که نمردم تا بدیدم که ایزد- تعالی- بدین جهان داد من از بی دادان بداد. و به روزگار نوذر هم جهان پهلوان سام نریمان بود، و فریادرس او بود، و جهان او را صافی کرد، تا باز که افراسیاب بیرون آمد و دوازده سال شهر ایران (۱) بگرفته بود و نریمان و پسرش سام برو تاختن ها همی کردند تا ایران شهر یله کرد و برفت به عجز باز به ترکستان شد، و به روزگار طهماسب (٢) جهان پهلوان سام بود و پسرش دستان عالم به مردی آباد داشت، تا باز افراسیاب بیرون آمد و ایران بگرفت، و مردمان ایران به زینهار دستان آمدند، تا دستان برفت و رستم چهارده ساله بود و کیقباد را بیاورد و میانهٔ لشکر ترکان رفت و باز آمد و مردی ها کرد و افراسیاب را بتاختند و جهان باّرام (٣) کرد، تا به روزگار کی کاوس، باز هم رستم به ترکستان شد (۴) و کین سیاوخش باز آورد. تا باز که با کیخسرو برفت و حرب ها کرد تا یک راه که افراسیاب را به دست آورد و بکشت.(۵) و باز از پس وی فرامرز بود، و اخبار فرامرز جداگانه دوازده مجلّد است. و اخبار نریمان و سام و دستان، خود به شاهنامه بگوید که به تکرار حاجت نیاید. و حدیث رستم بر آن جمله است که بوالقسم فردوسی شاهنامه به شعر کرد، و بر نام سلطان محمود کرد و چندین روز همی بر خواند، و محمود گفت: همه شاهنامه خود هیچ نیست مگر حدیث رستم، و اندر سپاه او چند مرد رستم هست. بوالقسم گفت: زندگانی خداوند دراز باد، ندانم اندر سپاه او چند مرد چون رستم باشد اما این دانم که خدای- تعالی- خویشتن را هیچ بنده چون رستم
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. شهر ایران ، یعنی مملکت ایران، چه شهر به معنی مملکت استعمال می شده و ایرانشهر به همین معنی معروف است. ٢. از پادشاهی طهماسب در کتب معتبر مانند آثارالباقیه- شاهنامه- تألیفات مسعودی و غیره ذکری نیست، تنها شاهنامه در شعری از او نام برده: ن ندیدند جز پور طهماسب زَو که زور کیان داشت و فرهنگِ گَو ٣. باّرام- یعنی بسیار آرام، و این بائی که قبل از آرام آورده است علامت تأکید و تکمیل معنی است و گاه بر سر کلمات عربی نیز آن را در آورند و گویند: فلان کار بحاصل آمد، یعنی کاملاً حاصل شد. ۴. در اصل ترکان یا ترکتاز بوده و بعد تراشیده ترکستان کرده اند. ۵.یعنی کیخسرو افراسیاب را بکشت-درمتن اینجا راده گذاشته اند و درحاشیه نوشته اند با خطی زشت: واین بیت می گفت: هر که رو از خط فرمانم بتابت چون قلم سر ببازد همچنان در گردنش باشد گناه
دیگر نیافرید. این بگفت و زمین بوسه کرد و برفت(۱). ملک محمود وزیر را گفت: این مردک مرا به تعریض دروغ زن خواند، وزیرش گفت: بباید کُشت (٢)، هر چند طلب کردند نیافتند.چون بگفت و رنج خویش ضایع کرد و برفت هیچ عطا نایافته، تا به غربت فرمان یافت. و اگر ما به شرح هر یک مشغول گردیم غرض به جای آورده نباشیم، و این یکان یکان جهان را معروف و مشهورست، همچنین فرزندان شان نسل بر نسل به روزگار ملوک عجم، جهان پهلوان بودند.
تا چهار هزار سال برآمد و پیغامبر ما- صلعم- بیرون آمد و شریعت اسلام آورد، به روزگار خسرو پرویز بن هرمز بن انوشروان الملک، که بختیار جهان پهلوان بود از فرزندان رستم ، و به بختیار نامه قصّهٔ او باز خوانند.