نسخهٔ نامه هرون الرشید
بِسمِ الله الرَّحمنِ الرَّحیم مِن عَبدِالله هرون امیرالمؤمنین اِلی حمزَة بن عَبدالله سَلامٌ عَلیک وَ اِنی اَحمد اِلیکَ الله اَلذی لا اِله اِلاّ هُو و اِسأله اَن یُصلیَ علی محمدٍ عَبدِهِ وَ رسولِهِ- صَلّی الله علیه-اَمّا بَعدِ فاِنّ الله- تبارَکَ و تعالی- بَعثَ مُحمّداً نبیّه-صلی الله عَلیهِ- اِلی النّاسِ کافة بشیراً ونذیراً و داعیاً اِلی الله بِاذنِه وَ سِراجاّ مُنیراً یُبشّرُ بِالجنّةِ [من] اطاعهُ وَ یُنذِرُ بِالنار مَن عَصاه، وَانزَلَ عَلیهِ کتاباً عَزِیزاً الباطِلُ مِنَ بَینِ یدَیه وَلا مِن خّلفه تّنزیلٌ مِن حمیدً، بِینَ فیه حلالهُ و حَرامهُ و فَرایضهٌ وَ حُدُودهُ وَ شَرایعَ دِینهِ فَبلغَ محمّد رِسالاتِ رَبّه، وَ بَینَ لهم السننَ الهادِیهِ، لااختلافَ بَینَ الامِهِ فیها فِی الصلوة وَ اوقاتها وَالحجّ وَالفرایِض وَالحدُود، وَ اَوجبَ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۶. یعنی در شمار سرهنگان بود و از آن طایفه به شمار می رفت. برای سرهنگ رک: حاشیه ۵ صفحه ۱٧۶.
۱. قصبه(؟).
٢. النکاک هم خوانده می شود و این نام را در کتابی نیافتیم و در سطور بعد وی را صالح حماد نویسد و شاید صالح حماد و ابن الفکاک یکی باشد. ٣. ظ: حکم. رک س ۶.
۴. اصل (است) بود. مردم در فارسی هم مفرد آمده هم جمع ولی چون ضمیر اول (در قصبه اند) جمع است باید اینجا هم جمع باشد.
الله عَلی عباده طاعة نَبیّهِ(ص) وَ جعلَ اطاعتهُ مَقرونَهٌ بطاعتِه، فَمن اَطاعَهُ اطاعَ اللهَ، و مَن عَصاهُ عَصی(۱) اللهُ، فَلمّا بَلغَ اللهُ بِهِ عامة الأَ حتجاجِ عَلی خَلقهَ، قَبض اللهُ رَسولَهُ- صَلّی الله علیه- وَ اختارَ لَهُ ما عِندَهُ وَ خَلّفِ بَین ظَهرانیّ اُمَّتهِ کِتابَ اللهِ وَ سُنّة اَلتی فیِها رضا رَبهِ(٢)، وَالفُوز وَالنّجاةِ لِمن لَزمَها، وَاعتصمَ بها، وَالبوارُ وَالهلاکُ لِمن خالفها وَ عملِ بغیرها، وَ امیرالمؤمنین یَدعوکَ اِلی کتابِ اللهِ و سُنّةِ رسولِه و یَحثّکَ(٣) عَلی طاعته، و ینهاکَ عن معصیته، و قَد عَرَفَ امیرالمؤمنین الذی کانَ بَینکِ و بَینَ عُمّالِهِ فی خراسان و سِجستان و فارس وکرمان مِنَ المعاربَة و سَفک الدِماء فاحبّ النظرلکَ و لأصحابِکَ فیها فیهِ صِلاحُکم وجمعُ کَلمتکم ورَدُ الفتکُم، واِدخالُ السلامِة و العافیِة والطّمأنینِة عَلیکم، و خَلطکم بِاِخوانِکم مِنَ المسلیمنَ، و اعطاکُم نَصیبکم مِن الفیّ وَالصّدقات والحقِّ وَالعدلِ و حُقنُ دِمایِکم والصّفحِ وَالعفو وَالتّجاوزِ عَنکم عما سلفَ مِن اَحداثِکم و جرائِمکم، و اهِدارِ مانِلتم مِن دِمً اومالٍ اَو غَیرِ ذلکَ فی هذه الحروبِ تَکونُ بِینکم و بَینَ عُمّالِه، لمانویَ مِنَ الأجر وَالزّجر(۴) و حُسنِ المثوبةِ، و لِرَعیّتِه(۵) فی صلاحِکَ خاصةً واستیفایکَ و خَلطکَ باهل طاعته و ما یَجب مِنَ الأحسان الیکَ الاتصال عَلیِک ،و قَد قربِ مِن بلادِکَ و ترَکَ(۶) بِصدَدٍ مِنک،ولَم یَآتِکَ مِنهُ کتابٌ ولا رسولٌ قبلَ کتابِه هذا و رَسولَه، و قَد امنکَ امیرالمؤمنین علی دَمَکَ و مالِکَ و شَعرکَ(٧)، و وَهبَ لَکَ کُلَّ جُرم کانَ مِنکَ و کُل دَم اَصبَة اَنتَ او احدٌ من اصحابِکَ، او حَدَثٍ احدثتهُ، او مالٍ نلتهُ، او صَغیرٍ او کَبیرٍ کانَ مِنکَ فِی هذه الحروبِ، وَ صَفحَ عَن ذلک و ترَکُه الله واحدَهُ لا شریکَ لَهُ، اِن قبلتَ اَمانهُ وَ قَدِمتَ عَلیهِ سامِعاً مُطیعاً تائباً اِلی الله مِن ذُنوبکَ، داخِلاً فی جِماعَهِ المسلیمنَ، مُتمسّکا بِطاعَته و وُلاة(٨)عهده، ولَم تَنکث، و جَعلَ لَکَ اِن قَبلتَ اَمانَهُ وقدِمتُ عَلیهِ و وَفیث بِمااشترَطَ علیکَ عَهدَاللهِ ومیثاقَهُ و ذِمّة امیرالمؤمنین و ذَمّة أبائِه و اشدّ ما اَخذَ(٩) اللهُ علی الملکیة المقرّبین و النبیین و المرسلینَ مِن عَهدٍ و میثاقٍ بِالوفاءِ لکَ و لأصحابِکَ بِالأمانِ علی دِمایِکم و اموالِکم و جمیع ما احدثَتم فی الحروبِ التی کاَنت بینکم و بَین عُمّالِه ما وِفِیتم و لم تبدِلوا و لم تُغیّر وا ولم تنکثوا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. اصل: عصا. ٢. و فی الاأصل: رضی ربّه. ٣. الاصل: حثک.
۴. الذّخر؟ ۵. کذا... والظاهر: ولرغبته.
۶. والظاهر: و نزل بصدد منک، ای نزل یقرب منک.
٧. الامان علی الشعر و البشر غایة فی المبالغه. و فی عهدٍ کتبه المأمون: ... مکروهاً فی نفس ولا دم و لاشعر و لابشر و لامال. (طبری ٣-٢ ص ۱۶۶- لیدن). ٨. در اصل، ولاه عهده. ٩. در اصل، احد.
ولم تعذروا(۱)، فَاقبل نصیحِة امیرالمؤمنین و نظرِه لک و لا صحابِک واعرف ما فی ذلک من الحظّ والرّشد فی العاجل و الآجل، واقدم علیه مع رسوله و تأمن بالوفاء لک و لاصحابک و الاحسان الیک و الافضال علیک، و ان انت لم تَقبل امانه و لم تشخص الیه فاردُد الیه اما نَه مع رسوله، و عجلّ سراحهِ ولا یکونن له قِبلک(٢) لبثٌ انشاءالله، والله یشهد امیرالمؤمنین، فانه قد اعذرالیک واحتج علیک و کفی بالله شهیداً والسّلامُ علیک و رحمةالله وبرکاته. و کتب اسمعیل بن صبیح مولی امیرالمؤمنین، یوم الجمعة لثمان بقین من صفر سنة ثلث و تسعین و مائه و الحمدلله و صلواته [علی] رسوله محمّد و آله اجمعین(٣).