خواب نضر بن کنانه و او آن است که او را قریش گفتند
و او به خواب دید که درخت سبز از پشت من(٨) بدید آمد و جای گرفت و برشد تا عنان آسمان و جهان همه شاخ زد و آن شاخ ها همه نور گشت باز گروهی دیدم چنان که همه جهان پر مردم شد و هر کس از آن شاخی به دست گرفته، تا به آسمان دنیا همه پر مردم دیدم، چون از خواب بیدار شدم کَندَآنِ(٩) قریش را بپرسیدم، گفتند: اگر این خواب تو دیده ای، بعزّ و کرم و بزرگی مخصوصی گشتی و به جایگاهی رسیدی که هیچ آدمی را آن بزرگی نبودست، و اندر وقت ایزد- تعالی- نظری کرد سوی زمین، فرا ملیکه گفت: کیست اندرین زمین اندرین روزگار بزرگوارتر نزدیک من؟ و خود بدان داناترم. گفتند: بار خدایا سیدا نمی بینم هیچ کس که ترا همی یاد کند اندر زمین مگر یک نور که آن ودیعتست نزدیک یکی از ولد اسماعیل- علیه السلم- جبّار جلّ جلاله گفت: گواه باشید یا ملیکه که من او را به برکات مصطفا- صلی الله علیه- برگزیدم و نزدیک گردانیدم.
و حَرَم و مکه و عرب همه او را گشاده شد. و مالک ازو موجود آمد، مالک بدان گفتند که همه عرب او را اندر فرمان شدند، و از مالک فَهر بیامد و از فهر لُوَی و از لوی غالب و از غالب کعب و از کعب مُرّه و از مرّه کلاب قُصَیّ، و او را
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. ظ اینجا افتادگی دارد: [تا بخواب...]؟ ٢. طبری و مجمل و کامل: هند بنت عمروبن قیس. ٣. طابخه لقب عامر بن الیاس بن مضر لقبه بذلک ابوه لما طبخ الضب (صحاح جوهری) ۴. اصل: و از کنانه. ۵. طبری و مجمل...: بره بنت مُر. ۶. اصل: او را به زنی کرد. ٧. کذا...ظ: مختار- ممتاز؟ ٨. لفظ ((من)) روی سطر اضافه شدست. و این که یکباره مؤلف از جملهٔ ماضی به ضمیر متکلم برگشته است در این کتاب سابقه دارد و این قاعده در نثر بلعمی و عبارات پهلوی هم دیده شده است. ٩. در حاشیه با خطی قدیم در برابر کندان ((دانایان)) نوشته شده است. کند و کندا به فتح و ضم اول حکیم و فیلسوف و دانا و منجم را گویند (برهان) و به قاعد قدیم لغتی که با الف ختم می شده در حین جمع به جای آنکه مانند امروز کاف یا یائی قبل از الف جمع درآوردند دو الف را پهلوی هم قرار می دادند مثل (دانایان) و اینجا هم شاید اصل: کندا آن بوده است.
قصیّ بدان نام کرد [ند]، که همه باطل دور فکند و حقّ نزدیک آورد و احکام همه عرب او کردی، و از قصیّ عبدمناف بیامد و او را شرف بزرگ بود چنانک همه ملوک زمین او را هدیه و رسول فرستادند و لواء نزار(۱) و گمان اسماعیل و سقایة الحاج و مفاتیح اصنام بدست آورد، و اورا پنج پسر بود و نه دختر،اول پسران هاشم بودو اورا هاشم بدان گفتند که ابتداء ثرید(٢)اوکرد واهمه جهان راخوان اونهاده بود، وهاشم آن نور بیاورد،و وصیّت بپذیرفت و همه مادران شان تا نزدیک حضرت رسول- علیه السّلم- پاکان و حرّتانِ(٣)عرب بودند و همه عهد پذیرفته بودند وعهد را وفاکرده و کابین هاء گران از هزار دینار هیچ کس کم نبود وبیش بود.واقدی(۴) گوید که هاشم را ایزد تعالی برگزیده و پاک کرد و ملایکه را اگاه کرد که من این بنده را ازهمه چیزی(۵)پاک کردم وآن نوراندرو تأثیر کرد، تا چون هلالی، بدری یا کوکبی دُرّی اندر جبین او دَرَفشان بود،تا چنان شد که هیچ آدمی و جنی اورا ندید الا ساجد گشت، وخبراو برسید سوی قسطنطین قیصر به روم،پس رسول فرستاد سوی وی که مرا دختریست که امروزتا شرق وغرب اورا دیگرنیست(۶)،به زنی ترادهم،و او ابا کرد[و]سبب آن نور بزرگوار بود، زن نکرد تا ایزد-تعالی- اورا به خواب اندر بنمود که سلمی را دختر زیاد بن عمرو بن لبید بن خداش(٧) بن عدی بن النّجّار را به زنی کن،به زنی کرد و اواز حرّتان عرب بود چنانکه خدیجه بنت خوَیلد اندر زمان رسول بود، و بِکر بود و با خِرَد و کمان وجمال، عبدالمطلب زو بیامد.و او(٨)به خواب بود بیدار شُد حُلًه ای دید از بهشت پوشیده و مهد به حلّه هاء بهشت آراسته و عبدالمطلب پاکیزه بدان مهد اندر، سرمه به چشم مادر وپسر اندر کشیده وبه روغن هاء که هرگز چنان ندیده بود اندایش کرده، عجب ماند، سوزنی) به دست گرفت و نزدیک کهنهٔ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. اصل متن: لوانزاده. ٢. ثرید. آبگوشتی که نان در آن خرد کنند که ما تریت و ترید گوئیم، و اینجا مراد دعوت عمومی است . ٣. حره بالضم مؤنث حر، و لقب عمومی خواتین و زنان محترمهٔ قرون تمدن اسلامی بوده و شانزده خانم ها و دختران و خواهران سلاطین و امرا را به این لقب می خوانده اند و مؤلف آن را به فارسی جمع بسته است و لقب حره در قرن چهار و پنج بین ملوک ماوراءالنهر و غزنین و خراسان شایع بوده و بعد از آن منسوخ شده است. ۴. اصل متن: وافدی. ۵. اصل: حیزی. ۶. یعنی: در شرق و غرب او را ماننده نیست. ٧. طبری : زید بن عمروبن لبید بن حرام بن خداش. به روایتی: بنت عمروبن زید بن لبید الخزرجی. ٨. یعنی هاشم. ٩. معنی سوزنی معلوم نشد شاید مراد همان حله ایست که از بهشت آورده بودند.
قریش شد وقصّه بگفت،گفتند که ایزد تعالی(۱)...فرمان دادکه این غلام را(٢)از(٣) بزرگان زنی دهید و بزرگی خواهد بود زایشان. قیله بنت عمروبن هاجر(۴) را بدو دادند، و بزرگ شد وعهد قبول کرد و حارث ازو بیامد و بمرد آن زن. باز هند دختر عمرو(۵)رابه زنی کرد، پس هاشم راگاه رفتن آمد،عبدالمطلب را گفت فرزندان نضر راجمع کن نزدیک من، عبدالشمس و محروم(۶)و فَهر و لُوَیّ غالب(٧)...و هاشم جز مادر عبدالمطلب را(٨)...و عبدالمطلب آن روز بیست و پنج ساله بود، و نیکوتر و با خِرَدتر همه مردمان جهان بود، و کسی نبود اندرین عالم که با او توانستی کوشید از شجاعت و فرّو هیبت(٩) که اندرو بود، و بُوی همی دمیدی ازو خوشتر از بوی مشک و کافور و عنبر، و نور مصطفا- صلی الله علیه- از غزّهٔ او دَرَفشان، چه(۱۰) هاشم بدو بدان نور نگاه کرد و همهٔ قریش جمع بودند، گفت بدانید که شما مُخّ وُلدِ اسماعیلید و خدای عزّوجل شما را برگزیدست و خاصهٔ خویش کرده و سُکّان حَرَم و سَدَنَه خانهٔ اویید(۱۱)، و من امروز مهتر و سید شما ام و لواثراد(۱٢) و قوس اسماعیل- علیه السّلم- به دست منست، و سقایة الحاج و مفاتیح الاصنام و سامه و حامه(۱٣)، اکنون من شما را و این چیزها که یاد کردم همه به عبدالمطلب سپردم و او را مهتر شما کردم. و همه بزرگان جهان را ازین کار نور خبر بود و بدین ایمان داشتند وهدیه ها فرستادندی خداوندهٔ (۱۴) آن را، چون به مکه باران نیامدی قریش جمع شدندی و عبدالمطلب را به کوه ثبیر بردندی و او دعا کردی، ایزد-تعالی- اندر وقت باران
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. ظاهراً چیزی از اصل افتاده است. ٢. در اصل ((این را)) بوده، غلام را بر آن افزوده اند. ٣. پس از ((از)) کلمه ای تراشیده شده و گویا (تخمهٔ) بوده است. ۴. ظ: عائذ. ۵. طبری: فاطمه بنت عمروبن عائذ بن عمران بن مخزوم. (۱-٣ ص ۱۰٧٣). ۶. ص مخزوم. ٧. اسامی اجداد با ابناء مخلوط شده و ظاهراً عبارت مشوش است ؟ ٨. در این جمله که بین عدد (۱-٢) است افتادگی به نظر می رسد و اصل آن به دست نیامد. ٩. اصل: فروهست. ۱۰. چه- به معنی چو و چون. ۱۱. اصل: اوبند. ۱٢. در چند صفحه قبل ((لوانزاد)) بود و اینجا ((لواثراد)) و ظاهراً ((لِواء نزار)) باشد. ۱٣. کذا...ظ: به معنی حمایت و حراست باشد چه (سامه) به معنی پناه و پناهگاست ولی حامه دیده نشد. ۱۴. کذا...و ظاهراً به قاعدهٔ فاعل فارسی که در آخر آن ((ماه)) درآید مانند ((دارنده)) و غیره در اینجا ((ها)) آورده و این قاعده جای دیگری به نظر حقیر نرسیده است و به قاعدهٔ تصغیر و تانیث هم درست نمی آید...
فرستادی و بسیار عجایب ها(۱) بود او را به نور محمّد مصطفا- علیه السّلم- .