دوران یزید بن عبدالملک

یزید بن عبدالملک بن مروان پس از عمر بزمامداری رسید و مادرش عاتکه دختر یزید بن معاویة بن ابو سفیان همان زنی است که بر ده نفر از خلفای بنی امیه حرام بود. جدش معاویه و پدرش یزید و پدر شوهر مروان بن حکم و پسران عبدالملک فرزندان شوهرش و لید سلیمان یزید هشام و پسر خودش یزید و پسر زاده اش و لید بن یزید و پسر زادۀ شوهرش یزید ابن ولید.

حکومت یزید از رجب سال 101 آغاز شد و خورشید آن روز در دلو بود 21 درجه و 20 دقیقه و قمر در جدی 4 درجه و 30 دقیقه و زحل در عقرب 29 درجه  و 30 دقیقه و مشتری در ثور 14 درجه و 20 دقیقه و مریخ در میزان 3 درجه و 40 دقیقه و زهره در حوت 15 درجه و 10 دقیقه و عطارد در جدی 15 درجه و 40 دقیقه و رآس در ثور 7 درجه و 20 دقیقه. 

یزید همۀ عمال عمر بن عبدالعزیز را از کار بر کنار کرد و فرمانی به عدی بن ارطاة نوشت که یزید مهلب را دستگیر کند پس عدی در دوون بصره در ماه رمضن با وی جنگ کرد و یزید بر او ظفر یافت و او را اسیر گرفت و بزنجیر کرده با خود به واسطه برد و در آنجا خود و جماعتی را همراه وی زندانی کرد و یزید بن مهلب بر بصره و آنچه بدان وابسته است دست یافت، سپس بقصد کوفه بیرون رفت و مروان بن مهلب را بر بصره جانشین گذاشت پس یزید مسلمة بن عبدالملک و عباس بن ولید را بر سروی فرستاد مسلمة بن عبدالملک رهسپار شد تا به عراق آمد و می گفت : بیم دارم که بر پسر مهلب دست نیابیم و بگریزد پس او را جستجو می کرده باشیم حسان نبطی که همراه بود گفت: ای امیر این کار از او ساخته نیست گفت: چرا از وی شنیدم که می گفت: افسوس بر عبدالرحمان بن محمد بن اشعث فرض کن که بر بصره دست یافت آیا بر شکیبایی هم دست یافت تا کشته می شد مسلمه گفت کنار جامه اش را بر روی خویش می انداخت و سپس پیش می رفت تا کشته می شد  مسلمه گفت چه قدر بر پایداری گستاخ است پس در مسکن روببرو شدند و باوی نبردی سخت کرد و یزید گرفتار اسهال و سخت بیمار بود و مسلمه او را جرادۀ صفراء (ملخ زرد) می نامید، پس پایداری کرد تا تا کشته شد و آن در سال 102 روی داد. 

یزید عبدالرحمان بن ضحاک بن قیس فهری را والی مدینه قرار داد و فرمانی باو نوشت که عثمان بن حیان مری و ابوبکر عمر بن حزم را با هم روبرو کند و دربارۀ دو حدی که ابوبکر به عثمان بن حیان زده است رسیدگی نماید، و اگر فهمید که ابوبکر بر او دستم کرده است برای عثمان از وی قصاص بگیرد پس چنان کرد و بر ابوبکر فشار آورد و بقصاص عثمان بن حیان دو حد بروی جاری کرد.

و عبدالرحمان بن سلیمان کلبی و عثمان بن حیان مری بجنگ رفتند و بر حصنی فرود آمدند و آن را فتح کردند در سال 104 عبدالرحمان بن سلیمان کلبی فرماندهی لشکر تابستانی راست و عثمان بن حیان مری فرماندهی جنگ تا بستانی چپ را داشتند در سال 105 سعید بن عبدالملک بن مروان بجنگ رفت و سپس باز گشت و بناحیۀ ترکان لشکر کشید و تا قصر قطن رسید و جراح بن عبدالله حکمی بدر بند الان لشکر کشید تا از در بند بیرون رفت.

فقهای دوران حکومت یزید عبارت بودند از : یحیی بن عبدالرحمان بن حاطب ، سالم بن عبدالله بن عمر قاسم بن محمد بن ابی بکر محمد بن مسلم بن شهاب زهری محمد بن کعب قرظی عاصم بن عمر بن قتاده نافع مولای عبدالله بن عمر سعید بن یسار محمد بن ابراهیم بن حارث تیمی عبدالله بن دینار ، عبدالله بن ابی بکر بن محمد بن عمرو بن حزم طاوس یمانی عطاء بن ابی رباح حبیب بن ابی رباح حبیب بن ابی ثابت عبدالملک بن میسره و ابو اسحاق سبیعی.