بیعت کردن حضین بن الحسین عمّ عبدالله را
و او با عزیز بن نوح آمده بود، ومحمد بن الأَحوص شغل اندر پیش او همی راند. باز عبدالله بن طاهر، عباس بن هاشم بن ابی حور و الیاس بن اسد(٧) را به حرب خوارج فرستاد، و مالی عظیم با ایشان از درم و دینار، که از سیستان هیچ دخل نمی شد. و باعوف با یاران گروهی، سوی کرکان(٨) رفته بود، الیاس بن اسد با سپاه به طلب او شد، او به راه بیابان بیرون آمد به جالق فرود آمد،و خبر سوی حضین بن
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. مراد از هر دو سپاه همانا غربا و سپاه سیستان است. ٢. کرکوی محلی بوده است در سه فرسنگی شهر زرنج بر راه هرات. ٣. در عنجره- یکی از دروازه های ربض شهر زرنج بوده است و اصطخری ((غنجره)) با غین معجمه ضبط نموده است (مسالک الممالک اصطخری چاپ لیدن ص ٢۴۰). ۴. بیستگانی با کاف فارسی با الف کشیده و نون تحتانی رسیده، مواجب لشگریان و جیره و ماهیانهٔ نوکران و هر چیزی که به جهة ایشان مقرر باشد (برهان). ۵. ظ: جروادکن.......همان است که جرواتکن هم نویسند و املای عربی قدیم آن هم جرواتکن به کسر تاء بوده است- یاقوت گوید: جرواتکن بالفتح و بعد الالف تاء فوق ها نقطتان مکسورة و کاف و نون، من قری سجستان یقال لها کروتکن (معجم) و در اول این کتاب صفحه ۱٧ می نویسد: جرواتکن نه از جالق نو است و نه از کهنه- و در نسخهٔ اصطخری چاپ لیدن ص ٢٣٨ جرواتکن از متن افتاده و در حاشیه بعد از ((کش)) آن را به چند املا با گاف و جیم و دال و تاء ذکر کرده است. ۶. با ایشان به معنی به ایشان- ((باز)) و ((با)) هر دو به معنی ((به)) در کلمات متقدمان بسیار آمده است. ٧. رک ص (۱٨٩) ح (٧). ٨. کذا... و به قرینه غیر از (گرگان) معروف است.
الحسین بن مصعب رسید و او اندر سرای معدّل حضین قوسی(۱) فرود آمده بود، خواست که بر باعوف تاختن کند، مردم شهر و سپاهِ او به تاختن رفتند تا تعبیه کرده(٢) روز آدینه هفده روز گذشته از ذی الحجه سنهٔ ست عشر و مایتی، پس راه میان ریگ ها گم کردند و روزی سرما سخت بود، و باعوف با سپاه بیرون آمد وحربی سخت بکردند، آخر همه لشکر بر دست خوارج کشته شدند الا اندکی که ندیدند، و محمد بن الأَ حوص و احمد بن عمرو ابن مسلم الباهلی و وهب بن هلال آن روز کشته شدند و به در کرکوی دفن کردند ایشان را، و باعوف از آنجا به اوق(٣) شد و خوارج با او جمع شدند، چون محمد بن الاحوص کشته شد حضین بن الحسین،الیاس را بایستانید به عمل سیستان ومحمد زاهر رابا سپاه به طلب خوارج فرستاد، و گروهی اندک را از خوارج بیافتند و بکشتند و سرهاشان بیاوردند و به نشابور فرستادند، و عهد سیستان آوردند حضین بن الحسین را از عبدالله بن طاهر روز آدینه سنهٔ سبع عشر و مایتی. و امیرالمؤمنین مأمون فرمان یافت به روم به جوی ندندون(۴) به نزدیکان(۵)طرسوس وآنجا به گور کردند او را اندر روز پنج شنبه سنهٔ ثمان عشر و مایتی، و خلافت او بیست سال و شش ماه و شش روز بود و عمر اوی چهل و هشت سال و سه ماه و یک روز بود و اندر همین روز معتصم را بیعت کردند.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. در اصل ((قوی)) است و با مراجعه به صفحات قبل معلوم می دارد قوسی است- و چنان که گذشت ((قوس)) در آغاز ذکر رساتیق سیستان ضبط شده ولی در کتب معتبره جغرافیای قدیم ذکری از این محل نشده است و یاقوت ((قوس)) را از زاویهٔ حجاز شمرده است. ٢. کذا... و از فحوای عبارت پیداست که بایستی (( ناتعبیه کرده )) باشد یعنی غیر منظم و بدون تدبیر و پیش بینی و نظام. ٣. اوق، در آغاز این کتاب جزء کورهای سیستان ذکر شده است- اصطخری گوید: اوقل رباطی است در سر راه بست و غزنین لیکن در حاشیه به نقل از ادریسی آن را اوق ضبط کرده است (اصطخری ص ٢۵۰) و در برهان قاطع گوید: اوک با اول مضموم و ثانی مجهول و کاف نام قلعه ای است بین فراه و سیستان. ۴. ص: بذندون، به فتحین و سکون نون و دال دوم مهمله... قریه ای است از بلاد سرحدی روم بین آن و بین طرسوس یک روزه راه است و مامون در آنجا مرده و در طرسوس دفن شده است- طرسوس از شهر های آسیای صغیر است که بین حدود شام و حلب واقع می باشد (معجم البلدان) و جوی بذندون رودی بوده که از مملکت روم آن روز (یعنی آسیای صغیر) وارد قریهٔ بدندون می شده در ترجمهٔ طبری بدندون را نام رود داند و گوید (( و رودیست در اندرون روم آن را بذندون خوانند لشکر بذان لب روذ فزود آمد... الخ)) نسخهٔ قدیمی خطی نگارنده ج ٢ ورق ٢٢٩. ۵. در اصل. (( به نزدیک آن طرسوس)) و ظاهراً ((به نزدیکان طرسوس))، چه لغت نزدیکان به معنی نزدیک ها مکرر در این کتاب استعمال شده است و در این مورد در اصل نسخه کلمه نزدیک در آخر سطر و کلمه آن در سر سطر بعد واقع بود و قریب به یقین است که اصل آن ((نزدیکان)) است.