آمدن محمد بن الأَحوص به سیستان

از کتاب: تاریخ سیستان
08 March 1485

و شب فطر اندرین سال به سیستان اندر آمد و سپاه سیستان با خود یار کرد و به حرب خوارج بیرون شد، و اهل علم سیستان با او، چون الحسن بن عمرو الفقیه، و شارک ابن النضر، و یاسر بن عمّار بن شجاع- و یاسر از خوارج بود به مذهب ولکن چون بوسحاق به زره اندر شد او به قصبه اندر آمد و محمد بن بکر بن عبدالکریم و عمرو ابن واصل و همه اهل فضل و علماء سیستان؛ و برفتند و حربی سخت بکردند با خوارج و بسیار ازین گروه کشته شد بر دست خوارج، و به عجز بازگشتند و عبدالله بن طاهر را آگاه کردند، عزیز بن نوح را با لشگر انبوه از غرئا(٨) به سیستان 

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

هر دو تاریخ در زنده ماندن حمزه تا مقارن مرگ هرون الرشید و متروک ماندن خبر او بعد، دلالت دارد که برای یعقوبی هم مانند کامل اشتباهی در همان عبارت (عاث) پیدا شده و آن را مات خوانده است و بالاخره حمزة بن آذرک الشاری که از کبار خوارج است به دست علی بن عیسی کشته نشده و به اجل خود در سنه ٢۱٣ وفات یافته است.                            ۱. بوسحاق مخفف ابواسحاق.                                                                                                                                 ٢. این واو زاید به نظر می رسد و گویی چیزی هم از اصل افتاده؟                  ٣. زره. یعنی دریاچهٔ زره.                      ۴. کویل معلوم نشد و باید از مردم محل تحقیق شود و ظاهراً مراد جزیره های کوچکی است که از تجمع نی و آشیان حیوانات تشکیل شده باشد زیرا در دریاچهٔ هامون یا زره نی بسیار می روید، و در لغت فارسی کول با ثانی مجهول و کاف عربی و فارسی به معنی تالاب و استخر است، در گیلان پشته و تل را گویند- و کولان بر وزن همدان گیاهی است که از آب روید و از آن حصیر بافند- کویله با ثالث مجهول به معنی کاکل است که موی میان سر باشد (برهان).                    ۵. ظ: پیر.                                                                                                                              ۶. روی اباعوف در متن کلمهٔ (بن) اضافه شده. یعقوبی ص ۱٧۴ گوید: اباعوف از مردم قریهٔ (کرنک)  از قراء سیستان است که عرب آن را (ارنج) خوانند و او رئیس شراة بود.                                                                          ٧. کذا...ظ: بَزیع...بزیع الکوفی، والضبی، والمخزومی، والعطار، وابن عبدالرحمن، وتمام ابن بزیع محدّثون (قاموس).        ٨. ظ: ((غرئا)) است- و بایستی ((غربا)) باشد، چه در جای دیگر کتاب لشکریان دیگر شهرها را یا ((ایرانیان)) و یا    (( خراسانیان)) گوید و امارات دیگری هم هست که اهالی و لشگریان خارج سیستان را از غربا می شمارد.           


فرستاد به حرب خوارج، و هر دو سپاه(۱) جمع شدند و به حرب باعوف رفتند و حرب کردند و از خوارج [ و] هر دو گروه بسیار مردم کشته شد و باعوف به کرکوی(٢) فرود آمد، و این سپاه اندر شهر آمدند و باز جمع شدند و بسیار راویه و حبل و مطهره و مشک و آلت سفر برگرفتند، اندر ذی القعده سنهٔ خمس عشر و مایتی، که برویم، بیابان و کوه و هرجا که خوارج شوند زایشان باز نگردیم تا هیچ کس نماند. و محمد بن الاحوص با عزیز بن نوح یک جا بود و به درعنجره(٣) فرود آمدند، وسپاه بیستگانی(۴)خواستند ازمحمد بن الأَحوص و بداد، مال بسیار، وهر دو سپاه وغوغاء شهر با عزیز [بن] نوح بیرون شدند، و باعوف تاختن آورد و به حروادکن(۵) با ایشان(۶) رسید روز شنبه اول روز ماه رمضان سنهٔ ست عشر و مایتی، [و] عزیز بن نوح را با گروهی بسیار بکشتند و به در کرکوی دفن کردند و مردمان بیعت کردند حضین بن الحسین بن مصعب عمّ عبدالله بن طاهر را.