سخن اندرناحیت خلخ و شهرهای وی

از کتاب: حدود العالم

مشرق وی بعضی ازحدود تبتست وحدود یغما وحدود تغزغز، وجنوب وی بعضی ازحدود یغما و ناحیت ماوراءالنهرست و مغرب وی حدودغوزوشمال وی حدود تخس و چگل و تغزغز. و این ناحیتیست آبادان و با نعمت ترین ناحیت است از نواحی ترک و اندر وی آبهاء روانست وهواء معتدلست و از او مویهاء گوناگون خیزد و مردمانی اند بمردم نزدیک وخوش خو و آمیزنده. و ملوک خلخ را جبغوی خواندندی اندر قدیم و بیغونیز خواندندی و اندروی شهرها و دههاست. واین خلخیان بعضی صیادانند وبعضی کشاورز[ی] کنند. وبعضی شبانان اندروخواستهء ایشان گوسپند است و اسب و مویهای گوناگون ومردمانی جنگی اند و تاختن برنده.



۱-کولان، ناحیتی خردست وبمسلمانی پیوسته و اندروکشت و برزست .


۲- مرکی – دهیست و اندروی خلخیانند و بازرگانان نیزافتند آنجا ومیان این دو ده سه قبیله خلخیانند: [ ۱۸a] بیستان،خیم، بریش خوانند ایشان را.


82                                                                                                                              15



۳- نون کت ۱ بنردیکی کوهست،اورون عارج ۲ ، شهری بوده است واکنون ویرانست، وجای دزدان است، منزلیست واندروی اندکی خرگاهها است ازآن خلخیان.



۴ –غنکسیر، دهیست بزرگ واندروی قبیلهاء بسیارست ازخلخ وجاییی آبادان.


۵ – توزون بلغ، دهیست با کشت و برزوآب روان و نعمت. وحدیست میان خلخ و یغما.


۶ – بنزدیکی توزون عارج۳ دریای توزکوکست ۴ کی هفت قبیلهء خلخ را نمک ازنجاست.


۷ – کو کیال، اتلالغ ، لولغ ، سه دهست آبادان و با نعمت ببرا کوه نهاده است و دهقان وی برادران بیغوبودندی.


۸ – ازوکث وملجکث،رودهست ببرا کوه نهاده آبادان و با نعمت و پادشاییی جبغوی.


۹ – کرمین کث، اندروی خلخیانند اندک ایشان را لبان خوانند ، دهیست بزرگ و با نعمت وجای بازرگانان ازهرجای .

۱۰ – تونل ۵ و تالخزه ، رودهست اندر میان کوه نهاده است برسرحد میان چگل و خلخ و بدریاء اسکول۶ نزدیکست و مردمانی جنگی 




___________________________________________________



۱-*نوی کت.              2و۳-غارچ2                ۴-توزگول.                ۵-*تونک.

۶-ایسی گول.

83                                                                                                                             16- 15


و شجاع و دلاورانند .

۱۱ -برسخان، شهریست بر کران دریا آبادان و با نعمت و دهقان او ازخلخست ولکن هواء تغزغزخواهند.


۱۲ - جامغر، شهرکیست خرد ازحدود خلخ بر کران بیابان و اندر قدیم از خلخ بودی و پادشاییی وی از دست ملک تغزغزست، و اندروی مقداردویست قبیله مردم اند و اورا ناحیتیست جدا.


۱-بنحول ۱، اندرحدود خلخ است،واندرقدیم پادشاییی وی ازدست تغزغزبودی واکنون خرخیریان دارند.


۱۴- اقراقر؟ ، شهریست بسیارمردم اندرمیان کوه ورود نهاده.


۱۵ - اوج ، برسرکوه است و اندروی مقداردویست مرد است و این هردو را خلخیان دارند.