سخن اندرناحیت شام و شهرهای وی
ناحیتیست مشرق وی بادیۀ شام است ازحدود عرب وحدود جزیره، وجنوب وی دریاء قلزمست، ومغرب وی حدود مصرست و بعضی ازدریا‌ء روم، وشمال وی حدود رومست. واین ناحیتیست خرم وآبادان وبسیارمردم وخواسته ، واندروی شهرهای بسیارست، وهرچیزی که ازمغرب خیزد و ازمصرواز روم و ازاندلس آنجا افتد.
ثغرهاء جزیره، شهرکهایی اند ثغربرروی رومیان، وازشام اند و لکن بجزیره بازخوانند.
۱-سمیساط -شهرکیست برلب رود نهاده بسیارنعمت ۱.
۲- سنجه-شهرکیست خرم و بنزدیک وی یکی پلست کی اندرهمه جهان ازآن نیکوتروازآن عجب ترپل نیست.
۳- منبج -شهرکیست اندربیابان استوار.
۴- منصور، قورس- دوشهرکند آبادان وکم مردم .
۵- ملطیه-مهترین ثغریست کی ازین سوی کوه لکامست و میوهای وی همه مباح است و بی خداوندست.
۶- مرعش، حدث ۲- دوشهرکست خرم وآبادان وخرد با کشت
____________________________________________________
۱-ن.ک بذیل"جزیره"۳۴-۱۶. مقصود از رود دراین جمله رود فرات است
۲-دراصل،جلب.
۱71 38
بسیارو آبهاء روان.
۷- هارونی- شهرکیست برکوه،هارون الرشید کرده است.
۸ - بیاس ۱- شهرکیست خرم و بسیار نعمت و اندروی خرمای بسیارست.
۹- کنیس- شهرکی خردست بر دامن کوه.
۱۰- کمرینا ۲. مصیصه- دو شهرکند خرم و رود جیحون میان ایشان همی رود و آبادان اند، چون برپلی کان رود راست برروی دریا پدیدست ومیانشان چهارفرسنگست ومردم بسیاراست.
۱۱- عبن زربه-شهریست با میوها وکشتهای آراسته.
۱۲-اذنه- شهریست با بازارخرم برلب رود سیحون نهاده.
۱۳ -طرسوس - شهریست بزرگ و آبادان و با نعمت و گرد وی دو باره است از سنگ و مردمان جنگی و دلاور.
۱۴- اولاس -آخرین شهریست ازاسلام کی برکران دریای روم است و اندروی دوجایست کی رومیان آنرا بزرگ دارند و بزیارت آیند. واین همه شهرکهای ثغراند و ایشانرا ثغورالجزیره خوانند.
۱۵-اسکندرونه، صحبه، لاذقیه، انطرطوس، اطرابلس، بیروت، صیدا، صور،عکه، قیساریه، یافا ۳، عسقلان - شهرهایی اند از
۱-پیاس ۲- کفربیا . ۳- کاتب در این کلمه روی فاء سه نقطه گذاشته بود.
۱72 38
شام برکران دریای روم، واندروی مسلمانان اند و شهرهایی اند با نعمت بسیاروکشت و برزو بسیارخواستهای بسیار.
۱۶- بالس- شهریست از شام برکران فرات نهاده.
۱۷- خناصره، تدمر، سلمیه، مغان- شهرکهایی اند [ a۳۵ ] برکران بادیه شام نهاده و سلیمه همه فرزندان هاشم اند، ومغان همه فرزند امیه اند.
۱۸- ایله شهرکیست برکران دریای قلزم نهاده برحد میان بادیۀ مصروشام.
۱۹- حلب- شهری بزرگیست و خرم وآبادان و بامردم وخواسته بسیارویکی باره دارد کی سواربرسروی گدا گرد وی بگردد.
۲۰- بغراس- شهریست اندرکوهها و اندروی سراییست کی زبیده کرده است ووقفهاء بسیاربرآنجا کرده کی هرکه بدین شهررسد بدین سرای فرود آید واورا میهمانی کنند.
۲۱- معره مصرین -شهرکیست خرم و آبشان ازآسمانست.
۲۲- قنسرین - شهریست خرم و آبادان.
۲۳-حمص- شهرییست بزرگ و خرم و آبادان وهمه راههای ایشان بسنگ گسترده است و مردمان این شهر پاک و جامه و با مروت و نیکوروی اند و اندروی ماروگژدمست بسیار.
۱73 38
۲۴- کفرطاب ۱- شیزر ۲- حمات شهرکهاییی اند آبادان و با نعمت و سخت خرم .
۲۵- بعلبک- شهریست بسیارنعمت و بربرکوه نهاده است.
۲۶- دمشق -شهریست خرم و با نعمت و کشت و بزربسیاروسوادی خوش وآبهای روان بنزدیک کوه و این شهر خرم ترین شهریست درعرب وازوی برنج زرد خیزد.
۲۷- رقه ۳- شهرکیست خرم و کم مردم.
۲۸ - روات ۴- شهرکیست بکوه نزدیک و این شهر قصبۀ کوهستانست.
۲۹- اذرح - شهریست خرم و با نعمت و اندر وی خارجیان اند ۵.
۳۰ - اردن - ناحیتیست خرم وآبادان وبا نعمت بسیار.
۳۱ -طبریه - قصبۀ اردنست، شهریست خرم و آبادان و با نعمت و آبهاء روان.
۳۲ - فلسطین -ناحیتیست با کشت و برزو میوها و خواسته و مردم بسیار.
۳۳ - رمله ۶ - قصبۀ فلسطین است، جاییی است با نعمت و شهری
______________________________________________
۱-دراصل: بقرطاب ۲- دراصل: شیرز ۳- ن. ک. ذیل جزیره ۳۴ – ۹. ۴- دراصل: رواب
۵ - اصطخری ص ۵۸ : الشراه ۶- دراصل: زمله سس
۱74 39
بزرگست.
۳۴- غزه ۱ - شهرکیست برحد میان شام و مصر.
۳۵ - بیت اللحم - شهریست کی مولود عیسی ؛پیغمبرصلی الله علیه وسلم آنجا بوده است.
۳۶ -مسجد ابراهیم -شهریست برحد میان مصروشام و روضۀ ابراهیم واسحق ویعقوب صلوات الله علیهم آنجاست.
۳۷ -نابلس،ریحا ۲دو شهرکند خرد و کم نعمت.
۳۸- بیت المقدس- شهریست بربرکوه واندروی هیچ آب روان نیست، واندروی مزگتیست کی مسلمانان ازهرجایی آنجا شوند بز یارت. واین همه شهرهای فلسطین است.
۳۹- جای قوم لوط - ناحیتیست ویران و کم مردم و بی نعمت.
۴۰- زغر۳-شهرکیست ازدیارقوم لوط و اندروی آبادانی اندک مانده است و اندرحدود این کوه بلقا، شهرها وروستاها بسیارند و اندروی همه مردمان خوارج اند.