پادشاهان نصرانی مذهب روم
نسخت پادشاهی از رومیان که عقیدل یونانیان را رها کرد و کیش نصرانیت گرفت « قسطنطین » است و سببش ان بود که دشمنی سر گرم پیکار بود پس بخواب دید که نیزه هایی از آسمان فرود امده و برناها صلیبها است چون صبح شد صلیبها را بر نیزه های خود بر افراشت و جنگ کرد و پیروز گردید و باین سبب بکیش نصرانی در امد و آنرا به پاداشت کلیسا ها ساخت و دانمشندان مسیحی را از هر شهری برای بپاداشتن کیش مسیحیت فرا خواند و برای اولین بار با روحانیان مسیحی فراهم شدند در شهر « نیقیه » سیصد و هیجده اسقف و چهار بطریق یعنی بطریق اسکندریه و بطریق انطاکیه و بطریق قسطنطینیه فراهم کشتند علت فراهم ساختن قسطنطین علمای مسیحی را آن بود که چون نصرانی شد و این کیش در دلش جای گرفت خواست علم آنرا بخوبی فرا گیرد و چون مقالات مسیحیان را ملاحظه کرده سیزده مقاله یافت : یکی قول انکه میگوید مسیح و مادرش دو خدا بودند. دیگر قول انکه میگوید مسیح نسبت به پدر چون شعلل اتشی است که از شعلل اتشی جدا شده باشد بی انکه شعله اول از جدایی شعله دوم کم شود . دیگر قول انکه بخدایی مسیح معتقدد است . دیگر قول انکه مسیح رابنده میداند . دیگر قول انکه میگوید جسد مسیح شبهی بیش نبود مانند متی و پیروانش. دیگر قول انکه میگوید مسیح همان «کلمه» است . دیگر قول آنکه میگوید مسیح پسر است . دیگر قول آنکه مسیح روحی است قدیم . دیگر قول انکه میگوید مسیح پسر یوسف است دیگرقول آنکه میگوید مسیح پیغمبر از پیغمبران است. دیگر قول انکه میگوید مسیح لاهوتی و ناسوتی است . قسطنطنی سیصد و هیجده اسقف و چهار بطریق را که در آن تاریخ جز آنها کسی نبود جمع کرد بطریق اسکندریه میگفت : مسیح معبود است و مخلوق و چون دیگران فراهم شدند با او مناظره اسکندریه میگفت : مسیح معبود است و مخلوق و چون دیگران فراهم شدند با او مناظره کردند و همه بر ان اتفاق کردند که مسیح پیش از همل مخلوقات از پدر امده و از طبیعت پدر است نامی از روح القدس نبردند و اورا خالق یا مخلوق نداتسند و سخن باینجا تمام شد که پدر خدا است و پسر خدایی از اوست انکه از نیقیه بیرون رفتند . پادشاهی قسطنطین پنجا و پنج سال بود . آنگاه « یولیانس» یکسال و پس از او « دسیوس» یکسال سلطنت کردند. در زمان دسیوس» اصحاب کهف پس از انکه روزگاری از مرگ انها میگذشت ظاهر شدند انها چند نفر و یک شبان بودن که سگ شبان هم باانها بود باین نامها مکسلمینا, مراطوس , شاه بوسوش , بطرموش , دواس , والس , کینفر طو , موطر و شبان که همان ملیخاصاحب سگ باشد و نام سگ «قطمیر» بود. اصحاب کهف پس از صد و بقولی سیصد و نه سال بیرون امدند کسی از خود را با پولی فرستادند تا خوراکی تهیه کند و بازاریان پول اورا ناشناس یافته و از پی او تا دم غار رفتند لیکن امر انها بر مردم پوشیده شد و بر ان غار مسجدی برای نماز بنا گردید. انگاه «والنطیانوس » چهار سال و پس از او « تیدوسوس» بزرگ هیفده سال سلطنت کرد در زمان او اجتماع دوم نصرانیان پیش امد و در قطنطینیه صد و پنجا اسقف و سه بطریق فراهم شدند بطریق رم حاضر نشده بود پس امانت نامه را نوشتند و روج القدس را نیز در ان اثبات نمودند امانت نامه ای که نوشتند این بود : « ایمان دارم بخدای یکتا : پدر مالک همه چیز , آفرینندۀ آسمانها و زمین و دیدنیها و نادیدنیها و بپروردگار مسیح پسر خدا که پیش از روزگار زاییده شده است؛ نوری است از نوری خدای حقی است [ از خدای حقی] مولودی است که مخلوق نیست بلکه از طبیعت پدر است هستی هر چیزی باوست برای ما بشر و برای نجات ما از آسمان فرود آمده و در روح القدس مجسم گردید و از مریم دو شیزه بصورت بشر پدیدامد برای خاطر ما در زمان بلاطس نبطی بدار زده شد مرد و درمیان قبر دفن گردید و پس از سه روز چنانکه در کتابها است بپا خاست و بآسمان بالا رفت و پهلوی راست پدری که پادشاهی اورا فنا نیست نشست. [ و نیز به روح القدس] پروردگاری که از پدر مشتق گشته و پیمبران در او سخن گفته اند و به یگانه بانوی پاکدامن کلیسا و رسالت حواریان ایمان درم بیک معمودیت آمرزش گناهان و بر خاستن مردگان » انگاه هر چه را بعد از این گفته شود تحریم کردند و از قسطنطینیه گرا کنده شدند . پس از او برادرزاداش « تیدوسوس» کوچک و « و النطیانوس » پادشاه شدند. اجتماع سوم نصرانیت در این زمان بود که دویست اسقف در افسوس فراهم شدند و نسطور با همۀ انها مخالفت کرد و گفت مسیح دو گوهر و دو وجود است او بگوهر و کیان خود خدای تمامی است پدر خدا زایید نه انسان و مادر انسان زایید نه خدا « قریلس» باو گفت اگر چنان باشد که تو گفتی پس هر که مسیح را پرستش کند گنهکار است چون هم قدیم و هم محدث را پرستش کرده است و هر که عبادتش را رهاکند باز کافر است چون همان طور که پرستش حادث کرده است پرستش قدیم را هم ترک نموده است و کسی که خدارا نه انسان را پرستش نماید مسیح را پرستش نکرده است زیرا او از یک جهت بدون جهت دیگر مسیح گفته نمیشود . قریلس با این بیان همۀ اهل مجلس را قانع کرد تنها بطریق انطاکیه با او مخالفت نمود نسطور گفت بطریق انطاکیه هم بگفتل من قایل است انگاه نسطور بزمین عراق گریخت و نسطوریان در عراق فراهم شدند و بجای بطریق , جاثلین را بریاست خود برداشتند انگاه پراکده شدند تیدوسوس اصغر بیست و هفت سال پادشاهی کرد . پس «مرقیانوس» به پادشاهی رسید و اجتماع چهارم در زملن او بود باین سبب که « طرسیوس» بطریق یعقوبیان گفت مسیح یک گوهر و یک سرشت است و نصاری سخنش را انکار کردند انگاه ششصد و سی اسقف در قسطنطینیه فراهم امدند و با « طرسیوس » مناظره کرده باو گفتند اگر مسیح چنانکه تو گفت یک سرشت باشد پس طبیعت قدیم همان طبیعت حادث است و هر گاه قدیم و حادث یکی باشد پس انکه پیوسته بوده همان است که نبوده بطریق از گفتۀ خود بر نگشت و برکنارش کردند او پزشک بود و به اسکندریۀ مصر رفت و همانجا مقیم شد . پادشاهی « مرقیانوس » پنج سال بود بعد از او « الیون» و « اسمون» هیفده سال سلطنت کردند سپس «زنون» هیجده سال آنگاه « انسطاسیوس» بیست و هفت سال پادشاهی کرد. اجتماع پنجم نصرانیت در زمان او بود باین سبب که قومی از رؤسای نصاری گفتند جسد مسیح شبهی بی حقیقت بود . برای همین فراهم شدند و گفتند اگر جسدش شبهی بود باید کارش هم شبهی بی حقیقت باشد و این بگفتل سوفسطاییان شبیه تر است تا بگفتۀ نصرانیان آنگاه گویندگان این سخن را لعنت کرده از انها بیزاری جستند .... سپس « یوسطوس » دوم بیست و نه سال پادشاه بود و در زمان اوولادت روسل اکرم محمد صلی الله علیه و آله واقع گردید. انگاه « یوسطس» سوم بیست سال سپس « طیبریوس » چهار سال و در زمان این پادشاه اجتماع ششم نصرانیان بود بدین سبب که « قورس» اسکندرانی میگفت مسیح یک مشیت و یک فعل است و خود میگفت این سخن مانند گفتل یعقوبیه است برای این فراهم شدند و بگفتۀ بطریق رم تن داند اوهم چیزی نوشت و خود حاضر نشد , دیگر پس از این برای نصرانیان اجتماعی نبود , پادشاهی هر قل و قسطنطین پسرش سی و دو سال بود. پس قسطنطینوس هیجده سال انگاه بطریق رم سه سال سپس « فلسعرری » چهار سال پس لیون و قسطنطین پسرش بیست و نه سال . ماههای رومی که حساب و تاریخهای خود را بر آن می نهادند دوازده ماه بودع ماه اول کانون دوم است که به رومی « ینوارس » نامیده میشد و اول سال انها است . اینک اسامی ماههای رومیان : ینوارس که کانون دوم ایت , یلیاس که شباط است , نرلس که آذر است , ابرلس که نیسان است , مایس که ایار باشد , یولس که حزیزان باشد , اغسطس که تموز باشد , سنتیرس که آب است اقطبرس که ایلول باشد, نتبرس یعنی تشرین اول اکبرس یعنی تشرین دوم مورس یعنی کانون اول کشور رومیان یک حد ان فرات و حدو دیگر ان اسکندریه است که جزئ کشور اسلامی شده است جز ان مقداری از خاک روم که هنزو تا امروز در دست خود رومیان باقی است و بزرگترین شهرهای انها « رها » بود در خاک جزیره که از دیار مضر است سپس انطاکیه مرکز کرسی بطرس ( حواری) کرسی چهارم و کرسی بطریق بزرگ که دست یحیی بن زکریا ر کلیسا « قسیان » و آن است انچه در دست رومیان بود و بدست مسلمین امد عبارت است از خاک جزیره یعنی رها و حران و دیگر شهرهای ان و با لس و سمیساط و ملطیه و اذنه و طرسوس و استان قنسرین و عواصم و باقی شهرهای ان و استان حمص و شهر حمص یکی از شهرهای کشور روک بحساب می آید سپس لا ذقیه که ان هم جزء حمص است و استان دمشق که غسانیان یعنی آل جفته از طرف پادشاه روم انجا را اداره میکردند و استان اردن که آنهم در دست رومیان بود و غسانیان آل جفته عامل دولت روم بودند و استان فلسطین با شهر های آن و تنیس و د میاط و اسکندریه اینها است ان قسمت از کشور روم که بکشور اسلام ملحق شده است و جز این انچه در انطرف در بند ( طرسوس) است تا شهر های صقالبه و الان و فرنگ در دست خود رومیان میباشد از شهر های معروف رومیان است ک رومیه ؛ نیقته قسطنطینیه اماسیه , خرشنه قوه , عموریه , صلمه ( صمالو) قلمیه , سلندروا, هر قله , صقیلیه , فلطنه ع انطاکیۀ محترقه ع دهیر ناطه ملویه , سلوقیه , امربه ؛ قونیه جوس , بلوس , براوعس , سلنیقه . پادشاهان پارس ۱ پارسیان برای پادشاهان خود چیزهای بسیار ادعا میکند که قابل قبول نیست از قبیل فزونی در خلقت تا انجا که برای یک نفر چندین دهان و چندین چشم و برای دیگر صورتی از مس و بر شانۀ دیگری دو مار که مغز سر مردان خوراک انها است باشد , و همچنین زیادی عمر و دفع مرگ از مردم و مانند اینها از امورکیه عقل انرا نمی پذیرد در شمار بازیها و یاوه گوییهای بی حقیقت قرار میدهد پیوسته خرمندان و دنایان عجم و بزرگان و شاهزاد گان و دفهقانان شان و اهل علم و ادب این گونه مطالب را نگفته و صحیح ندانسته از حقیقت بر کنار شمرده اند . پارسیان پادشاهی پارس را از زمان اردشیر بابکان بحساب می آوردند و پادشاهان شان پیش از این در اولین سلسله عبارت است از : « شیومرث » هفتاد سال , او شهتج فیشداد چها سال ع طهمورث سی سال جم شاد هفتصد سال , ضجاک هزار سال فریدون پانصد سال , منوچهر صدو و بیست سال ع افراسیاب پادشاه ترک صدو بیست سال , زو طهماسب پنج سال , کیقباد صد سال ع کیکاوس صدو و بیست سال ع کیخسرو شصت سال ع کیلهراسب صدو و بیست سال کی بشتاسب صد و دوازده سال کی اردشیر صد و دوازده سال , خمانی دختر چهر زاد سی سال , دارا پسر زاد دوازده سال . سپس اسکندر معروف به ذوالقرنین اورا کشت و پادشاهی پارس پراکنده گشت و پادشاهانی بنام ملوک الطوایف که مرکز انها در بلخ بود به پادشاهی رسیدند , نسب شناسان اینان را از فرزندان عامور ابن یافث بن نوح پنداشته اند اینان بردین ستاره پرستان خورشید و ماه و آتش و هفت ستاره را بزرگ میداشتند و مجوسی نبودند بلکه بر کیش صابئان بودند. لعت انها سریانی بود که بان می گفتند و می نوشتند و رسم الخط سریانی این است ایذان را قصه هایی است که چون بیشتر مردم را دیدیم انها را انکار میکنند و از خرد بدور میداند از ذکرش صرف نظر نمودیم چون بنای ما بر حذف مطالب ناپسند است .