 |
څوچه پاتي یو افغان وي - تل بدا افغانستان وي | تا زنده یک افغان است - جاوید افغانستان است
|
|
فعل جمع یا مفرد
|
نوشته اند که برای آدمان درحال یکی بودن فعل مفرد نوشته می شود ودرصورت چند
تا بودن فعل جمع باید بیاید ، مانند احمد آمد واحمد و محمود آمدند . وبرای
دیگر جانداران و بیجانها تنها فعل مفرد باید به کار برود ، مانند پرندگان
خاموش شد . پشکها گریخت. دراین وادیها دریاها آرام است . درکنار این حکمها
می نویسند به استثنای آن که چیزی به انسان تشبیه شده باشد ، مانند :
ستارگان چشمک می زدند . درختان ضجه می کشیدند. مگراین قید وقاعده بارها
شکسته است . شاعری میسراید: شبها گریختند وتو چون بادهای سرد همــراه با سیـاهی شبهــا گـــریختی سعدی هم بلبلان بمردند گفته است ، نه بمرد : نفس خروس بگرفت که نوبتی بخواند همه بلبلان بمــردند ونماند جز غرابی هاتف هم مرغان مردند می گوید ، نه مرد : مرغان حرم زرشک مردند چون بال فشاند بسمل مــا بیدل هم شرری چند دندا ن به دل سنگ فشردند می گوید ، نه فشرد : آه از شرری چند کـــز افسون تعلق دندان به دل سنگ فشردند ونمردند درسفر نامة ناصرخسرو نیز نوشته اند که :
«وهفتم روز بود که شتران آب نخورده بودند . » ( رویة ۹۲ ، تصحیح م . غنی
زاده ) وهمچنان دربارة کشتیها نیز فعل جمع بکار برده شده است : « و
ازآن جزایر کشتیها می آیند و روغن و کشگ می آورند . (رویة ۹۴) و به گونة
مثال سعدی هم با چشمان درکنار فعلهای مفرد فعل جمع نیز بکار برده است : دوستی با تو حرامست که چشمان کشت خون عشاق بریزند وحلالش دارند ، نمی گوید خون عشاق بریزد وحلالش دارد.
قاضی کفت: بدان وقت که از بخارا لشکرهای ایلک باسباشی تگین بیامد ومردمان
بلخ با ایشان جنگ کردند . .. » ( تاریخ بیهقی ، رویة ۸۳۳) لشکر اسم جمع
است و لشکرها جمع آن ، مگر فعل مفرد بکار رفته است . بدینگونه خلاف آنچه
در کتب دستور زبان نوشته اند مسالة کاربرد فعل جمع و مفرد دررابطه با
آدمان ،جانوران اشیا ومفاهیم همیش شکسته و کمتر بر معیارهایی پابندی نما
بوده است . برای رهایی زبان از تصمیم های پراگنده و گوناگون
هرنویسنده وتکیة ناکام بر نورمهای شکستنی و نا استوار، برآن شدم تا
پیشنهاد کنم که با هر جمعی ، انسان ، جانوران و چیزها ومفاهیم فعل جمع
آورده شود و با هر مفردی فعل مفرد بیاید . یعنی بنویسیم : خردهای همنوا
کارهای بزرگی می توانند انجام دهند. پشکها روزها می خوابند . عقاب تنها
شکارمی کند و کرگسها گروهی برلاشه ها هجوم می برند. دانشمندان از سالها درجستجوی راه معالجة بیماری سرطان استند . این اصل آنهمه قاعده شکنیها را ازبین می برد .
|
|
|
|
|
|
|