 |
څوچه پاتي یو افغان وي - تل بدا افغانستان وي | تا زنده یک افغان است - جاوید افغانستان است
|
|
لیسه عالی امانی
|
شاه
امان الله خان هنگام افتاح یکی از مکتب ها به شاگردان صدا زد وقتی شما از
مکتب فارغ شدید و من مرده بودم به قبرم بیاید و صدا بزنید ما مکتب را به
پایان رساندیم آن زمان من در قبرم آرام خواهم بود .
لیسه عالی امانی (نجات)
(به آلمانی: Die Amani Oberreal Schule؛ به انگلیسی: Amani High School)،
یکی از لیسه های معتبر و آلمانی‌زبان شهر کابل است که در سه‌شنبه ٢٦ حمل
١٣٠٣ (پانزدهم ماه اپريل ١٩٢۴ ميلادى)، در زمان سلطنت اعليحضرت شاه امان‌الله خان توسط آلمانی‌ها در این شهر بنیاد گذاشته شد.
بنياد ليسه عالی امانی، در شمار اصلاحات فرهنگى شاه امان‌الله قرار دارد
که در پی ديدار او از آلمان به انجام رسید. اين پادشاه ترقى‌پرور که بانی
استقلال افغانستان است، از زمان جنگ اول جهانی مناسبات دوستانه با دولت
آلمان بر قرار کرد و برای پيشرفت و مدرنيزه ساختن افغانستان تلاش فراوان
نمود تا این کشور به پايه‌ی کشورهای اروپایی برسد. اما در نتیجه، در راه
رسیدن به این هدف، تاج و تخت خود را از دست داد
با این حال، شاه
امان‌الله، دو بار گروه‌هاى از جوانان افغان را به‌منظور تحصيل به آلمان
فرستاد. در حالی‌که گروه اول در فرانسه متوقف شد، گروه دوم توانست از طريق
ایتاليا، به کشور آلمان وارد شود
دکتر والتر ايفن (Walther
Iven)، از ناحيه شرلوتينبورگ برلين، که ده سال پیشینۀ کار آموزشى در مدارس
آلمانی استانبول و تهران داشت و به زبان فارسى دری که عمدتاً در افغانستان
مروج است، مسلط بود، معلم اين گروه از جوانان افغان تازه وارد به آلمان شد.
پس از آن، وی طرح بنای یک مکتب دولتی آلمانی برنامه‌ریزی کرد و آن را
پیوست یک نامه به پادشاه افغانستان فرستاد که مورد استقبال شاه قرار گرفت؛
اما در ضمن، با مقاومت‌هاى شديدى ناشی از تبلیغات دولت فرانسه روبرو شد
به‌رغم این، در سال ١٩٢٣ میلادی، دکتر ایفن، همراه با دو تن ديگر از
استادان مدارس ابتدايی و ثانويی آلمان وارد کابل شد. در پی تصمیم دولت
افغانستان به تأسیس مکتب امانی، وی امتیاز ساخت این مکتب را گرفت و خود به
سمت مدیر تعیین شد
این مکتب به افتخار شاه امان‌الله، «لیسه عالی
امانی» نام گرفته است، در روز سه‌شنبه، پانزدهم اپريل ١٩٢۴ ميلادى (٢٦ حمل
١٣٠٣ )، با ١٢٠ شاگرد و با چهار صنف به تدريس آغاز کرد. در شمار این
شاگردان، عبیدالله خان، برادر کوچک شاه با ۱۵ پسر بی‌بظاعت شامل بودند که
از جانب شاه به این مکتب فرستاده شدند. چندی بعد، رحمت‌الله خان، پسر شاه
نیز به این مکتب راه یافت.
در تير ماه سال ١٩٢٧ ميلادى (١٣٠٦
خورشيدى) يعنی سه‌ونيم سال پس از تأسیس این دبیرستان، تعداد شاگردان به
۴٩٠ نفر رسید که در يازده (صنف) توسط ١٨ استاد که از جمله هفت نفر استاد
آلمانی و يازده نفر معلم افغان بودند، آموزش می‌دیدند.
پس از
سقوط دولت امانی، ١٩٢٨ ميلادى، گروه حبیب‌الله کلکانی مشهور شهر کابل را
تصرف کردند. شاه از کشور رفت و حاکم تازه به دوران رسیده که از سياست
افراطى پيروى می‌کرد و ضد خارجی‌ها بود، وزارت معارف و تمام مکاتب از جمله
مکتب آلمانی‌زبان را بست و تمامی استادان را برکنار کرد. استادان خارجى
بی‌درنگ مجبور شدند تا افغانستان را با طیاره به انگليسی ترک کنند.
در این زمان، ساختمان این مکتب به پايگاه نظامى تبدیل شد. ميزچوکی هايش در
جريان زمستان سرد همان سال سوزانده شدند و کليه آثار و مواد درسى آن
چوروچپاول گردید. مدير مکتب اجازه واردشدن به لیسه را نداشت و يک معلمان
دبیرستان تیرباران شد. اين دولت مستبد و ٩ ماه دوام یافت.
در
اکتبر سال ١٩٢٩ ميلادى (ميزان ١٣٠٨ خورشيدى)، محمدنادرشاه، سپهسالار سابق
شاه امان‌الله، با مبارزه دشوار کابل را دوباره تصرف کرد و خود به‌مقام
پادشاهی کشور برگزيده شد.
وی، اندکى بعد، مدير آلمانی را به حضور
پذیرفت و به او اجازه داد تا دوباره «ليسه عالی امانی» را با نام «لیسه
عالی نجات» بازسازی کند. در نهم نومبر همان‌سال، این مکتب با ١٢٢ شاگرد
فعالیت خود را دوباره آغاز کرد. اما براى رفع نیازمندی‌ها از قبيل کمبود
معلمان آلمانی، کمبود کتاب و مواد درسى، و قلت ديگر وسايل آموزشی، ماه‌ها
تلاش و پشتکار لازم بود تا مکتب به سطح آموزشی پيشین برسد.
در
اولين جشن این مکتب، صدراعظم محمدهاشم خان، وزير معارف، وزير خارجه و
يک‌تعداد زيادی از روحانيون بلندرتبه شرکت کردند و از تعدادی از (صنوف)
درسی ديدار نمودند و از مضامین دينی امتحان گرفتند تا اطمینان حاصل شود که
در اين مدرسه آموزش دين نیز صورت می‌گيرد.
|
|
|
|
|
|
|
سیف الله فضل